Alevİ-Bektaşi-Kızılbaş’lık, İslam’dan ve diğer tek tanrılı semavi dinlerden ayrı, varoluş felsefesine dayalı doğayı bilimi ve insanı kutsayan bir öğreti yaşam biçimi olmasına rağmen, hem köyden şehre göç, hem devletin tekçi, asimilasyoncu politikaları yüzünden, Alevilik yüzyıllardır yoğun bir dini İslami baskı ve asimilasyon altındadır. Bu baskı ve asimilasyon en yoğun şekilde Alevi cenazelerinin kaldırılması sırasında yaşanmaktadır. Her ne kadar son yıllardaki Alevi kurum ve cemevleri “Alevilikte Hakk’a Yürüme Erkânları” çıkarmış ve uygulamaya koymuşlarsa da maalesef bu erkânların hemen hepsi İslam’i asimilasyonu içermektedir. Alevilikte devrimci, çağdaş bir çizgide öze dönmeyi esas alan DAB (Devrimci Aleviler Birliği) Yol Erkân Kurulu; bu ”Alevilikte Hakka Uğurlama Erkânını” önerisini Alevi toplumunun takdirine ve hizmetine sunmuş bulunmaktadır. Erkannamede cenaze sırlanması ile ilgili bazı pratik bilgiler de vererek bu hizmeti yürütecek olan canlara yardımcı olmaya çalıştık. Gelen eleştiri ve önerileri dikkate alıp gerekirse düzeltip yeniden yayınlayacağız. Yerel farklılıklar olabilir, fakat bu Erkan namenin bir kırmızıçizgi olmasını umut ediyoruz. Bundan sonraki ‘’cenaze’’ erkânlarımızı bu şekilde yaparak, “Alevi olarak doğup Müslüman olarak ölmekten” Alevilikte İslamcı anlayışı öldürüp toprağa gömüp kurtulmayı, diğer Alevi Erkanlarımızıda ölülerin ardından değil dirilerimizin önünden gidecek bir şekilde yenilemeyi hedefliyoruz.

Erkânname: kelime olarak anlamı; “usul, gidiş, yol, yöntem” Bir inanç öğretinin kuralları ve uygulamalar hakkında bilgi veren yazılı kaynaktır. Kısa öz anlatabilmek için genelde simgesel bir dil kullanılır ve her simgenin bir anlamı işlevi vardır. Alevi yolu öğretisi ve erkannameleri kesin ve son şeklini almış değişmez kurallar değildir. Alevilikte sorgu görgü devriye evrim anlayışı vardır. Evrende hiçbir şey olduğu gibi ve olduğu yerde kalmaz her şey değişir. Her şey zincirleme olarak birbirine bağlıdır ve karşılıklı olarak birbirini etkiler. Her şey bir sürecin sonu ve başka bir sürecidir başıdır. Bu kural evrenin temel yasasıdır. Bu yasanın dışına hiçbir güç çıkamaz. Eğer bir öğreti değişmeyen ve değiştirilmeyen kurallar üzerine oturtulursa, o öğreti dogmatik ve bağnazdır. Toplumun gelişimini engelleyen en önemli nedenlerden biridir. Ama Alevi öğretisi tarihi yolculuğunda her zaman gelişim, değişim ve ilerleme içerisinde olmuştur. Çağın koşullarına göre ve yaşadığı zaman ve mekâna uyma yeteneğini her zaman göstermiştir. Bilimden gidilmeyen yolun sonu karanlıktır diyen Alevilik, uğradığı asimilasyon ve son yüzyılda gelişen bilim ve toplumsal yaşamı dikkate alarak köklü bir değişim, reform sürecine girmiştir. Bunu hep birlikte başaracağız.

Dünyada 4300’ün üzerinde inanç tespit edilmiştir, bunların bazıları kitaplı peygamberli (semavi) dinler ve uzantıları, çoğunluğu ise Alevilik gibi daha çok doğaya bilime sevgiye toplumsal yaşama vs. dayalı inanç öğretileridir. Anadolu Mezopotamya havzası, insanların Afrika’dan avcı ve toplayıcı yaşamdan çıkıp, tarım hayvancılık toplumsal yaşama başladığı, ilk medeniyetleri kurduğu, bizlerce yıldır yüzlerce inanç ve dilin varlığını sürdürdüğü bir bölgedir. Ve Anadolu’da bu dil/millet ve inançlar halen varlıklarını sürdürmektedir.

Türkiye’de dünde bugünde yaşanan en büyük sorun devlet eliyle dine-zorlukla bu dillerin inançları tek tipleştirilmeye Türk-İslamlaştırmaya çalışılmasıdır. . Hâlbuki yaşamak bir ağaç gibi tek ve hür bir orman gibi kardeşcesine, bahar bütün renkleri çiçekleri ile daha güzeldir. “Alevilik, doğada/evrende var olan varlıkların birliği (vahdet-i mevcuttur) hiç bir DİN ’in içine sığmaz. Alevilik Anadolu Mezopotamya haklarının

İmce usulü bu topraklara diktiği tohum, biçtikleri ekin, sürdükleri harman, çektikleri halaylar, döndükleri semahlardır. Alevilik de imece ile binlerce düşünce ırmağının oluşturduğu bir ummandır. Bu umman bitmiş tamamlanmış, kesin son şeklini almış değildir. Bu ummana her an, her zaman binlerce, gözeler, çaylar ve ırmaklar akmaya devem ediyor ve yeryüzünde insanlar yaşadığı müddetçe de akmaya devam edecektir.

Bektaşi erenlerine “Yahudilerin havrası, Hıristiyanların kilisesi, Müslümanların camisi var, peki sizin neyiniz var?” diye sorarlar. Bektaşi, “Onların dışında kalan geri hepsi bizimdir” der. Alevilik şekilcilik şartlanmış katı kuralları Kabul etmez.

Bu erkânnamenin özeti de bu, önemli olan Alevi erkânlarının halkın anladığı ana-dilde yapılması Ve Allah, Muhammed, imam Ali, Ehlibeyt, 12 imam gibi, özelinde İslami, genelinde semavi dinlerin söylem, kural ve uygulamalarından tamamen arındırılmasıdır. Alevi canların bunu kabullenmesi biraz zor olacak fakat gerçek o ki; bunların hiç birisi CEM ehli değildir. Bu İslami unsurların Pir Hace Bektaş Veli’nin de belirttiği gibi Alevilikle zerre ilgisi yoktur.

Hararet nardadır sacda değildir,

Keramet baştadır taçta değildir,

Her ne arar isen kendinde ara,

Kudüs’te Mekke’de Hac’da değildir,

Saygılarımızla / DAB Yol Erkan Kurulu.

Pir İbrahim Kılavuz.

ALEVİLİKTE HAKKA YÜRÜMEK

Anadolu Alevi[1]-Bektaşi[2]-Kızılbaş[3] inanç öğretisinde, ölüm yoktur, Hakk’a yürüme vardır. Varlığın birliğini (vahdeti mevcudu) Hak[4] bilen Alev’i inanç öğretisinde “ölüme”, Hakka yürümek [5]veya don değiştirmek denir. Varoluş felsefesine dayalı Alevilikte, hiç bir varlık yoktan var olmaz, var olan da ebediyen yok edilemez, sadece devri daim eder. Alevi deyişlerinde bu olgu; “Can[6] ölmez, ölen tendir, ölüm ölür ama biz ölmeyiz, Hak ölümsüzdür”, ”Hakk ile bir olmak”, “Hakk ile Hakk olmak” ve “Hak’ tan geldik, Hakk’a döneceğiz” şeklinde dile getirilir.

Semavi dinler[7] yoktan var olduğumuzu iddia ederler. Alevilikte Veysel’in deyimi ile ‘’Aynı vardan var olmuşuz’’ hava ateş su topraktan 4 (ana-sır) unsurdan[8] oluştuğumuza inanırız. Bizi diğer inançlardan ayıran en önemli özellik ve fark bu varoluş felsefesidir[9]. Hakka Yürümek 4 unsura geri dönmektir. Doğanın kendisi de en ufak atom çekirdeğine kadar 4 katmandan oluşur. Dünyanın magma tabakasındaki erimiş madenlerin dünyanın dönüşüyle oluştuğu manyetik alan, atmosfer tabakası bizi zararlı ışınlardan korur. 4 Unsurda devri daimi sağlayan ateş Alev’dir. Adını ışık ve alevden alan Alev’i öğretisine göre ruh, bilinç ve can, sürekli devri daim olan bir enerji olup Hakk’ın varlığının da kendisidir.

Alevi inancında ışıkla (nurla) başlayan varoluş, evrende tüm nesnelerin oluşumu ve o nesnelerin insanda tezahürü (Enel-Hak)[10] ile tecelli bulur. “Ne varsa âlemde o vardır âdemde” özdeyişinde olduğu gibi insan küçük bir evrendir. Büyük evren ise Hak’tır, Şah’tır (büyük ışıktır). İnsan doğuştan hamdır boş bir kaset gibidir var olduğu yerde doğadan esinlenerek, bilimden dem alarak bilinçlenerek, değişerek kâmilleşir (olgun insan olur) tekrar Hakk’a dönecektir. Başka bir deyişle Hakk’ın özünde sır olur. Böylece aslına başlangıç noktasına gelir. Yani Tanrı ve insan birbirini tamamlayan ayrılmaz parçalardır.

Hünkârı Pir[11]; ”Ruh dediğimiz, can dediğimiz, ya Şah[12], ya Hak Xuda (Allah)[13] dediğimiz, dört kapıda candır. Beşler ise Hakk’ın kudret[14] elidir. Cevherde[15] uyur, bitkilerde uyanır, hayvanlarda hareket eder, insanda bilince gelir. Can bedenden ayrıldığında yel yele, od[16] oda, su suya, toprak toprağa, can cana Hakk’a gider” der. Pir Sultan; “Bu kaçıncı ölmem hain / Pir Sultan ölür dirilir”, Yunus Emre; Ölürse ten ölür, canlar ölesi değil”, Hüdai Baba; ”Ölüm ölür biz ölmeyiz” diyerek ifade etmiştir.

Kızılbaş Aleviliğe göre; ateş, hava, su ve topraktan ibarettir vücut. Bu dört maddeye yol[17] erkânınca[18] ”Çar anasır”[19] (dört ana madde) denilir. Kızılbaş Aleviliğin varlık, doğuş, Varoluş Devriye[20] felsefesine göre, nasıl ki doğuş birleşim ise ölüm de yeniden birleşmek için ayrışmadır. Buna yol dilinde ”Aslına ermek” denilmiştir. Hakk’tan gelip Hakk’a gitmek sonsuz bir devri daimdir. Bu evren maddenin değişim ve oluşumundan başka bir şey değildir. Çünkü evrende hiçbir şey olduğu gibi ve olduğu yerde kalmaz. Her şey değişir. Her şey zincirleme olarak birbirine bağlı ve karşılıklı olarak birbirini etkiler. Her şey her an bir yaşamın sonu ve başka bir yaşamın başıdır. Buda bu evreninin temel yasasıdır. O nedenle ölüm: Bir canlının kendisi olmamakla birlikte genel olarak yaşamı yenileme, yeniden doğma sürecidir. Canlı ölür ve yeni yaşantılara yol açar. Canlı ölür, kendisi yenilenmez ama genel anlamda canlılığın yenilenmesine ortam hazırlar.

Hakk’a Uğurlama Erkânı, bir yönüyle bedeni toprağa verme, canı da canana uğurlama erkânıdır.

Öğretimize göre bir can Hakk’a yürüdüğünde, yani bedeni toprağa, canı da canana döndüğünde, bilinç ve inancı” ortada kalır. Hakka Yürüme Erkânı demek bir yönüyle geride kalan bu bilinçle inanca sahip çıkma erkânıdır. Bu nedenle Hakk’a Uğurlama Erkânında ağırlık, o candan kalan anıları öne çıkarmaktır.

Alevilikte yola girmek, anadan doğmak gibi yeni bir doğuştur. İkrar ve görgü cemlerinde ‘ayakları mühürleyip’ [21] dara durmak,[22] ”ölmeden önce ölmek” bedensel ölümün dışında iradi bir ölümdür. Bu, ”eline, diline, beline” sahip olmaya, pişman olacağın şeyi yapmamaya söz vermek, ahiret sualinin bu dünyada yapılmasına razı olmak demektir. Alevilik Sorgu-Görgü, özünü dara çekme [23] özeleştiri yoludur, insanın pir ve cem[24] erenlerinin önünde özünü dara çekmesi, kendi kendini sorgulaması, eksiğini, yanlışını bulup düzelmesi demektir. Öğreti esasında bunun üzerine kurulmuştur.

Nereden geldik, Niye varız, Ne olacağız gibi evrensel felsefi sorular insanları düşün hep düşündürmüştür. Dinler Din adamları bu sorulara kesin doğru cevabı, Allah öyle diyor kitabı (kuranda) vs. yazıyor diye bulduklarını bildiklerini iddia eder. Bilimden gidilmeyen yolun sonu karanlık diyen, sorgu görgüye dayalı Alevi öğretesi tam tersi “Anan yoktur baban yoktur sen benzersin piçe tanrı diye” her şeyi sorgulayıp, bilerek kanaat getirip inanmaya dayalıdır. Yüz yıllar önce dünya yuvarlak ve dönüyor diyen bilim adamları dinci zihniyet tarafında katledildi. Fakat bugün hiç kimse tersini söyleyemez.

Hakka yürümek (ölüm) şu veya bu şekilde sonuçta, “Hakkın emir rızası” doğanın bir kanunudur. Dünyadaki bütün din adamları papaz, hacı hoca imam dedeleri toplasan, bildikleri tüm duaları etseler, iyice yuyup yıkasalar, en güzel cenaze erkânlarını yapsalar, bu ne hakka yürüyen canı geri çevirir nede ona bir yararı olur.

Cenaze törenleri hakka yürüyenin yakınlarını teselli etmek ve geride kalanlara yaşayanlara ezmeden ezilmeden kendine layık görmediğini başkasına görmeden, barış içinde abı hayatı paylaşıp insanca mutlu yaşamak için uyarı telkin de bulunmaktır.

Alevi pirleri yol önderleri bu yolun hizmetçileri, okuyup öğrenip kendini geliştirip, yapılanı ekranlarda muhabbetlerde, halka insanların bugün ve yarınlarına ışık tutacak gereçleri anlatmalıdır. Pir veli mürşit rehber olmanın gereği budur. Dogmatik bilim dışı kalıplaşmış söylemlerle insanları uyutmamalıdır.

Alevilik; cennet cehennem, huri, gılman gibi vaatlerde bulunmayan, yaşamış ve yaşamakta olan yol önderlerinin fikir ve amellerini yeni kuşaklara aktaran, kişinin özünü ve davranışını yaşadığı zaman dilimi içinde değiştirmeyi gelişip olgunlaşmayı amaçlayan bir öğretidir. Kul hakkını temel edinmiş, bu konuda ödün vermeyen, şekilci ibadetlerle bu tür kusurları bağışlama yoluna gitmeyen, kökten değiştirici bir öğretidir.

Varlığın birliği “Vahdeti mevcut” anlayışına sahip olan Alev-i-lik, yüzyıllardır başka dinlerin inançların içine sokulup asimle edilip eritilip yok edilmeye çalışılmıştır. 1826’da Hace Beştaş vb. dergâhlarımıza Nakşibendi şeyhleri yelleştirilip, cami diktiler. 1925’te devlet Diyanetinin kurulup tekke ve zaviyeler kanunuyla Aleviliği yasaklanması ile daha sonraları Alevi dedelerinin toplanıp özel kurslarda Türk İslamlaştırıp Alevi köylerine gönderilmesi ile Sünni olmadı Şia İslam’ın bir parçası yapılmaya çalışmış, Alevilerin cenazelerinde İslami usullere göre kaldırılması yaygınlaştırılmıştır.

Eğer bu kadim kültürün yok olmasını istemiyorsak, cenazelerimizi kendi yol erkânımıza uygun şekilde kaldırmak zorundayız.

Alevi inancında semavi dinlerde olduğu gibi ne cennete gitme hayali ne de cehennemde yanma korkusu vardır. Bu konuda yol ulularımız bizlere ”Eşim bana huri, evim de cennettir” derler. Cehennem narını ise insanların yaşadıkları süre içinde çektikleri azaplar olarak görürler. Alevilikte Hakk’a yürüme ve devriye deyişlerinde Aleviliğin kendine özgü bir inanç bir öğreti olduğu görülür. Not: Bakınız ek belge Alev’i devriye deyişleri[25]

Halımızı hal eyledik,

Yolumuzu yol eyledik,

Her çiçekten bal eyledik,

Arıya saydılar bizi.

(Pir Sultan)

***

CAN BEDENDEN AYRILMADAN

Eceliyle acısız, gamsız kedersiz canını teslim etmek (hakka yürüme) maalesef herkese nasip olmuyor. Bu nedenle hasta canları ziyaret edip şifa dilemek, birçok inançta olduğu gibi Alevilikte de insani bir duygu ve gelenektir. Birçok canımız maalesef ölümcül hastalık, ani iş ve trafik kazaları, yangın, doğal afet, savaş gibi nedenlerle gerekli ilk yardımı dahi alamadan hayatını kaybetmektedir.

Bir canın ölümle karşı karşıya olduğu tespit edildiğinde, bir yandan 112 Ambulans (cankurtaran) çağrılmalı, diğer yandan ilk yardımı yapılmalıdır. (Göğüsse 30 kalp masajı yapılmalı, ağızdan 2 suni teneffüs verilmelidir) Alevi kurumlarımız tüm üyelerine iki yılda bir ilkyardım kursu vermelidir.

Bir kişinin ölümüne ancak doktor karar verebilir. Kalp ve beyin ölümü gerçekleşmişse, doktor bir ölüm raporu yazar. (Raporda ölüme sebep kırminal bir şüphe varsa, doktor cesedin otopsisi için savcılığa ve adli tıbba haber vermek zorundadır.)

Organ bağışı: Alevi inancına göre bir canı yaşatmak Hakk’ın varlığını yaşatmaktır. Bu nedenle her can bulunduğu alandaki sağlık kurumuna başvurup organlarını bağışladığını beyan etmesini tavsiye ederiz. Veya bunu yakınlarına sözlü olarak söylemelidir ki, kaçınılmaz ölüm anında ailesi organlarını başka bir cana bağışlayabilsin. (Aslında organ bağışı tüm dünyada genel bir yasa olmalıdır)

Cenaze, doktor ölüm raporu verdikten (varsa adli tıp işlemleri bittikten) sonra ailesine verilir. Hakka yürüyen canın, kendi inancına göre tören cenaze defin işlemi ancak ondan sonra yapılır. Ölüm raporu olmadan, cenaze kaldırmak hemen her yerde yasak ve suçtur.

Bir cenaze normal durumlarda en geç sekiz gün içinde (toprağa) defnedilmelidir. Aksi takdirde resmi makamlar, toplum sağlığını dikkate alarak cenazeyi kimsesizler mezarlığına defneder.

HAK DÖŞEĞİNDE BEKLEME

Kişinin öldüğüne kanaat getirilmişse önce hakka yürüdüğü uygun bir dille (haberi kaldıracak) yakınlarına bildirilir. Hakk’a yürüyenin kadın ya da erkek oluşuna göre hizmet erkânı pir ya da pir ana tarafından yürütülür. Onların olmadığı yerde müsahipli yetişkinler veya ehil olan Alevi bir can bu görevi yerine getirebilir. Yapılacak ilk iş hakka yürüyen canın gözlerini kapatmaktır.

Bir-İsmi Şah[26] Ya hak, Ya Hızır”[27] Desturu Pir

Ten gözlerin sıra ersin,

Can gözüyle Hakk’a varasın.

Hızır Gözcün, Mansur terazin, devrin daim olsun.

Diyerek, Hakka yürüyen kişinin gözleri kapatılır, dış giysileri çıkarılır, ıslak bezle eli yüzü silinip temizlenir, bir yatağa yatırılır. Sağ-sol eller göğüs üzerine çapraz şekilde konarak ‘’dar pençe’’ birlenir. Ağzı açıksa kapatılır (gerekirse çenesi bir süre, bez veya mendille başının üstünden bağlanır). Sonra ayak başparmakları birbirine mendille bağlanarak, cemde darda olduğu gibi mühürlenir. (Bu cesedi taşımak içinde kolaylık sağlar) Üzerine boydan boya (beyaz) bir örtü (çarşaf ) çekilir. Başucuna ikrar kuşağı (kımızı bir bant) ve en sevdiği şeyler konabilir. Oda havalandırılır, etrafa güzel kokular (kolonya) saçılır, başucunda dört kapı ve can hakkı için beş mum yakılır.

Hakk’a yürüyen can bulunduğu odada huzursuz edilmez, yanında ağıt yakılmaz, yüksek sesle konuşulmaz. Bir canın aramızdan ayrılması tabi ki üzücüdür. Fakat o can inancımız gereği ölümsüz kabul edilen sevgi diyarına, gerçek yurduna, yani aslına doğru yürüyüşe çıktığından, korku dinlerin de olduğu gibi kabir, cehennem azabını taşımayız.

Hak döşeğine yatırma hizmetini evde, odanızda siz de yapabilirsiniz. Hastanelerde de genelde ölen kişi bekleme odasına alınır, yukarıda bahis ettiğimiz gibi, silinip temizlenir ve resmi işlemleri yapılana kadar da 24 saat bekletilir. Bu arda (beyin ve kalp) ölüm raporu hazırlanır, hakka yürüyen canın ailesi, arkadaşları gelip ölen canı bekleme odasında ziyaret edebilir. 24 saatten sonra cenaze hastane veya cemevinin morguna (buzdolabına) alınır. Uzak yerden gelenler varsa cenazeyi burada görebilirler. Cenaze defin edileceği güne kadar (kokmaması vs. için) morgda buzdolabında bekletilir.

Hakk’a yürüyen canın ailesi ve yakınları doğal olarak acı içinde beklenmedik bu ölüm karşısında şok geçiriyor olabilirler. O esnada acil olarak yapılması gereken birçok iş vardır. En başta pratik, psikolojik, ekonomik yardım ve desteğe ihtiyaçları vardır. Bu nedenle her Alevi Derneği ve cemevinde[28] (mahalle veya köy fark etmez) en az 7 kişiden oluşan bir ”hizmet ehli” oluşmalı ve hizmet ehliler Hakk’a Uğurlama Erkânını telefonlara 24 saat cevap verebilecek tarzda yürütmeliler. Yakını hakka yürüyen kişi cenaze hizmeti veren grubu arayıp yardım isteyebilmelidir. Cenaze “hizmet ehli” grup haber aldığında, hakka yürüyen canın yakınlarını arayıp başsağlığında bulunmalı, cenaze hizmetini (rızalıkla) vekâleten yapabileceğini teklif edebilmelidir.

CENAZE HİZMET EHLİ

Her Alevi derneğinde, cemevinde (köy veya şehir) cenaze hizmeti[29] Hakk’a Uğurlama Erkânı yürütecek en az 7 kişilik bir “ehli hizmet ekibi” tarafında yürütülmelidir. Grup; bir pir, bir Zâkir[30], iki cenaze hazırlama görevlisi, bir bürokratik işler sorumlusu, iki de aileye yardım edecek kişiden oluşmalıdır. Bu hizmeti yapacak olanlar kendilerini geliştirmeli ve belli bir eğitimden geçmeliler. (En azında bu erkannameyi birkaç defa okuyup aralarında konuşup görev bölümü yapmalıdır.)

Acil ölüm ve cenaze defni için gerekli eşyalar, cemevlerinde, derneklerde bir çantada sürekli hazır bulundurulmalıdır. Cenazelerin size ne şekilde geleceğini, kişinin vekâletini ailelerin isteklerini vs. bilemezsiniz. O nedenle her ihtimale karşı, cenazeyi hazırlamak için gerekli malzeme aşağıdaki gibi hazır bulundurulmalıdır.

Cenaze hazırlamak için malzeme Örnek liste:

Yaklaşık 18 m. patiska bez, 2 çarşaf, mendil, 3-5 paket ıslak parfümlü hazır bez. 1 adet sabun/şampuan, 4 adet sünger, 6 çift plastik eldiven, 3 adet havlu, yara bandı, bir miktar pamuk, 3 adet maske, 1 adet parfüm, 1 adet çöp torbası. Birer çift çizme, birer çift plastik önlük vs. 3 taşıma bandı 1,5 m, su, taş, kırmızı ve beyaz ipek örtü, mum vs.

Birçok insan cenaze hizmeti vermekten korkup çekinebilir. Ancak korkup çekinecek hiç bir şey yoktur. Bu hizmeti herkes yapabilir. “Ölüye değil diriye hizmet etmek zordur.” Ruhundan ayrılmış bir bedene ne yaparsan yap hiç bir şikâyette bulunmaz. Ceset kendi kendine bırakılsa bile doğa onu eritip bağrına basacaktır. Cenaze hizmeti ‘’ölüye’’ değil daha çok geride kalan diriler için yapılır. Hakka yürüme erkânı ve defin işlemi canlarımızı hastalıklardan korumak, aileyi tatmin edip acısını paylaşmak, şu üç günlük dünyada, ezmeden ezilmeden insanca, birlikte yaşamak, toplumu ortak değerler etrafında birleştirmek için yapılır.

Cenazeye yaşıyormuş gibi saygılı davranmak gerekir. Hizmeti görülürken (temizlenip, yolculuk elbisesi giydirilirken, götürülürken, gömülürken) yaşıyormuş gibi hitap edilmeli, nasıl temiz gelmişse öyle de gönderilmelidir.

Cenazenin kaldırılması özelikle yurt dışına götürülüp getirilmesi masraflı bir iştir. Bu nedenle canlarımızın kendileri başkaları için dayanışmak amacıyla, Cenaze Yardımlaşma Derneğine üye olmalarını tavsiye ederiz. Günümüzde cenazesi için para biriktiren ve özel sigorta yaptıranı bile vardır.

Bundan sonra Alevi kurumlarımız cenaze hizmetlerini kendileri yürütmeliler. Alevi canların cenazesi Alevi erkânına göre kaldırılmalı, ”Camiye diriniz değil ölünüz geliyor” diyen hocalara teslim edilmemelidir. Çifte erkâna (cemevi-cami) erkânına izin verilmemeli, camiden vs. gelen cenazeler kabul edilmemelidir. Şehit cenazesi vs. diye, Alevi inanç öğretişimizi bile remi olarak tanımayan, devletin zoraki yaptığı cenaze merasimlerine, cenaze yakınları dâhil kimse katılmamalıdır. Hiçbir devlet ve sınırı hiçbir bayrak (bez parçası) insan canından evrensel insanlıktan kutsal değildir. Devlet yetkilileri istiyorsa sıradan bir can gibi gelip erkânımıza katılsın.

Alevi inanç kültüründe Lokma[31] (yemek verme) paylaşmanın önemi büyüktür. Genelde bu lokma paylaşımına yanlışlıkla “kurban” adak[32] deniliyor. Başta ‘kurban bayramı’ olmak üzere, (cana kıymanın bayramı olmaz) Alevi inancı ve geleneği değildir, ‘’Kurban kesmek’’ Alevi inanç ve felsefemize[33] aykırıdır. Çeşitli vesilelerle lokma serilir (yemek verilir). Bu da mümkün olduğunca yemek saati içinde verilmeli ve ihtiyaç sahiplerine ihtiyaç oranında verilmelidir. Hayrıma diyerek rastgele lokma (yemek) verilmemedir. Unutulmamalı ki, bugün en büyük sağlık sorunlarından biri şişmanlık yani fazla yemek yemektir. Bu nedenle lokma dağıtımı için yapılacak harcama gerçekten ihtiyacı olanlara verilmeli, bilim, sağlık, doğayı koruma gibi kurumlara veya Alevi inanç ve kültürünü yaşatan derneklere bağışlanmalıdır. Kurumlarımızda hizmet veren pirlerimiz ve yöneticilerimiz, canlarımızı bu konuda bilgilendirip uyarmalıdır.

HİZMET İÇİN AİLEDEN RIZALIK (VEKÂLET) ALINMASI

RIZALIK[34] VEKÂLET: Cenaze hizmeti için bir başvuru geldiğinde veya aileye teklif edildiğinde cenaze sahiplilerine İslami asimilasyondan[35] tamamen arındırılmış, DAB ”Alevi Hakka Uğurlama Erkannamesi’nin”[36] içeriği kısaca anlatılıp erkânnamenin bir kopyası (broşür) internet linki aileye verilmelidir. Aileden rızalık veya yazılı bir vekâlet alınmalıdır. Vekâletin hangi hizmetleri kapsadığı açıkça işaretlenmelidir. (Yazlı rızalık/vekâlet, aile adına resmi işlemlerin yapılabilmesi için gerekli ve zorunludur.)

(NOT: Rızalık vekâlet örneği ektedir.)

YAPILACAK İŞLER: Bir can Hakk’a yürüdüğünde ölümü şüpheliyse adli tıp ölüm raporu, cenazenin nerede ne zaman kaldırılıp nereye defin edileceği, ailenin özel istekleri, varsa hakka yürüyen canın vasiyeti, cenaze töreni için duyuru vb. gereklidir. Şayet cenaze yurtdışına çıkacaksa, özel tabut, konsolosluklardan cenaze pasaportu çıkarılması gerekir. Cenazenin defin edileceği yere taşınması, (belediye mezarlıklar müdürlüğüne başvurulması) mezarlıktan yer alınması, mezarın önceden kazılması, mezar taşı ve üzerine ne yazılacağı, cenaze töreninden sonra taziyelerin kabulü. Cenaze fonu, giderlerin nasıl ve kim tarafından ödeneceği, hayat sigortası, banka hesapları, mirasçılarının tespiti, mahkemeye yönlendirilmesi, ölünün nüfus kütüğünden düşürülmesi vs. dikkat edeceğimiz hususlardır. Hakk’a yürüyen canin ailesi ile konuşulup halledilmesi ve görev bölümü yapılması gereken bu ve benzeri birçok iş olabilir.

VASİYET[37]: Er geç bu dönüşümden kurtuluş olmadığına göre, ölmeyecekmiş gibi yaşamalı, yarın ölecekmiş gibi de hazır olunmalıdır. Hastalık olur, savaş olur, facia, kaza olur, bugün olabilir yarın olmayabiliriz. Bu nedenle yakınlarımıza ölümüzle ilgili yazılı ve sözlü; “Cenazemde saz söz semah[38] dem[39] olsun, ağıt olmasın, marş söylensin, çelenk vs. yerine bir hayır kurumuna bağış yapılsın, vs. ‘’ vasiyette bulunmalıyız. Bir cenazenin nasıl kaldırılacağı nereye defnedileceği önceden bilinirse geride kalanlar zor durumda kalmazlar. Hakk’a yürüyen canın özel bir vasiyeti ve ailenin özel istekleri göz önünde bulundurulmalıdır. Bu istekler yol ve erkânımıza aykırı değilse (İslami, faşist, ırkçı, ayrıştırıcı değilse) mümkün olduğunca şekilciliğe gitmeden yerine getirmelidir.

BEDENİN YOLCULUĞA HAZIRLANMASI.

Tıpkı doğum gibi, can verip don değiştirmek de acılı ve sancılıdır. Alevi inanç ve geleneğinde bir can doğunca nasıl silinip libasına sarılıp anasının kucağına veriliyorsa, Hakk’a yürürken de silinip paklanıp, en güzel, en temiz elbisesi ile toprak ananın kucağına öyle verilmesi kadim bir geleneğimizdir. Alevi geleneğinde Hakk’a yürüyen cana abdest aldırma diye bir kural yoktur. Yoğun asimilasyondan dolayı, Alevi cenazelerinin İslami usulle göre abdest alınarak sıcak suyla sabunla vs. iyice yıkandığı, çuvala konur gibi, kefenlenip bağlandığı görüyoruz. Bundan derhal vazgeçilmelidir.

Cenaze hazırlama hizmetinde, cesedin ağırlığına göre, en az, (kadınsa kadınlar, erkekse erkekler) 4 kişi görev alır. Kimse bulunmadığında ise eşlerle evlatlar yardımcı olabilir. Ceset morgdan, cenaze arabası veya ambulans ile alınıp tekerli masa üzerinden hazırlama odasına getirilir. Cesedi kaldırıp indirebilmek, kolayca taşıyabilmek için bir battaniye ile ayak, bel ve omuzlardan bağlayıp kaldırmaya yarayan, 10 cm enindeki taşıma bantlarına ihtiyaç vardır.

Görevliler plastik eldivenini takar, Desturu[40] Pir, Bir-İsmi Şah diyerek cesetti tabuttan aldırıp, tekerli masaya veya başka bir cismin üzerine yatırtır. Ve aynı anda da üzerine kalın bir bez veya iki kat çarşaf serilir. Hakka yürüyenin üstündeki elbiseler makasla kesilip çıkarılır. Islak bir bezle veya hazır satılan, güzel kokulu, ıslak bezlerle vücut hafice silinip havlu ile kurulanır. Hakk’a yürüyen canın yakınları, arkadaşları, iki üç kişiyi geçmeyecek şekilde istiyorlarsa, küçük bir tas veya bardakla canın ayakucuna birkaç damla arılık, duruluk, uğurlama ‘can suyu’ dökebilirler.
Hakk’a yürüyen cana, ayakkabıları hariç en sevdiği temiz elbiseleri giydirilir. Tabutla gömülecekse ki örnek Avrupa’da tabutların içi süngerli, ipek kumaşla döşenmiştir. Aynısı Türkiye’de başka yerlerde de yapılabilir, ceset direk tabuta konur. Tabut doğal ahşap veya kimyasal olmayan doğal bir boya ile boyanabilir. Bu tip tabutla gömülmeyi her açıdan en uygun yöntem olarak görüyoruz.

Uğurlamaya gelenler onu son kez görmek istiyorlarsa. Canın saçları, yüzü düzeltilir, hafif makyajı yapılır, hatta güzel ve dolgun görünmesi için ağız ve yanaklarına ıslak pamuk tepilecek şekilde süslenildikten sonra tabutun kapağı yarıya kadar açılabilir. Görgüden sonra tabut kapatılıp vidalanır.
Şayet isteniyorsa tabutun üstüne, kırmızı, ipek bir bez serilebilir. Çiçek ve çerçeveli resmi de konabilir. Ancak, Alevi tabutları üzerine veya erkân alanında, kişinin (toplumun) ana dili dışında başka bir dilde (Arapça) vs. bir yazılı motif veya yeşil örtü vs. konulamaz bulundurulmaz.

Ceset mezarlığa kadar tabutla götürülür, şayet orada tabuttan çıkarılıp direk toprağa konulacaksa; taşıma bantlarının üzerine, dört ana unsuru temsilen, tüm vücudunu kapsayacak şekilde dört kat kalın bez serilir. (Bu bez mezarda toprağa değen bezdir.)
Ceset o bezin üzerine yerleştirilip sarılır. Taşıma banlarından tutulup, tabutun delikli yanlarından tutulup “mezarın içindeki indirme tahtasına” (Seylancana)[41] yerleştirilir. İki kişi mezara inerek cesedin altındaki tahtayı yavaşça çekiverir. Aynı anda taşıma kuşakları da çözülüp alınır.

Eğer hakka yürüyen canımız ameliyatlı, yaralı ise vücudundaki hortumlar alınır, açık yarası varsa silinir, yara bandı ile kapatılır, diğer yerleri ise gerekiyorsa ıslak, gazlı bezle silinir.

Eğer organları parçalanmış, dağılmış, yanmış ve otopsi dikişleri varsa, silme-yıkama hizmeti yapılmaz. Genelde ceset öylesi durumlarda plastik torba içinde getirilir. Açıkta duran doğal olmayan parçaları varsa alınır. Şayet yoksa beyaz bezler direk ceset torbasının üzerine sarılır. Böyle durumlarda, yakınlarının cenazeyi son görmelerine veya su dökmelerine vs. müsaade edilmez. Geride kalanların cenazeyi o şekilde hatırlayıp ruh sağlıklarının bozulmamasına dikkat edilir.

Yurt dışından mühürlü, lehimli gelen tabutlar hiç açılmaz. Erkân dâhilinde direk mezara alınır. Bu cenazeler yetkililer tarafından ilaçlanmış, tabuta konmuş ve lehimlemiştir. Günlerce yolda olan bu tabutların açılması halinde fena kokacaklarından vs. cesedin bakılmasına izin verilmeden toprağa verilir.

Hakka yürüyen canın bedeni silinip yolculuk elbiseleri giydirildikten, tabuta konulup uğurlama (hak) meydanına getirildikten sonra hizmet ehli dara durur, pir veya ehil kişi şöylesi bir gülbenk okur.

Bir-İsmi Şah, ya Hak u Xuda !

Ateş, su, toprak, hava, dört Anasır’da can ve beden bulan.

Yaşayıp aramızdan ayrılan x… canın bedeni

Pak eyledik, yolculuk Elbisesin giydirdik.

Hakk’a yolculuğuna hazırladık.

Bizden yana özün yüzün PAK olsun.

Hizmet sahipleri hizmetinden şefaat[42] bulsun.

Yolun açık, mekânın[43] ışık[44]Devrin daim olsun.

Eksiğimizi ve noksanımızı Hak tamam eylesin.

Hü gerçeğin demine![45]

***

CEMEVİNDE RIZALIK ve UĞURLAMA ERKÂNI

Alevi Bektaşi Kızılbaşlık, Alevi bir anadan ve babadan doğarak olmaz, kim ki 18 yaşını doldurmuş, bu yol ve erkânı öğrenmiş, bilmiş, sevmiş, benimsemişse, cemde dara durarak ikrar vermişse, o can Alevidir ve ömür boyu “darda” demektir. Yani eline, diline, beline sahip olup,[46] kendine reva/layık görmediğini başkasına görmeden, cümle canlarla ilişkilerini rızalık içinde yürütmekle yükümlüdür. Alevi canlar, cemlerde özünü dara çekip ‘’ölmeden ölmek’’ sorgu ve görgüsünden geçer, sorunlarını rızalıkla çözüp aklanırlar. Hakka yürüyen bir canın öz ve bedeninin rahat etmesi, aklanması için “Rızalık Darı” yani hakka uğurlama erkânı yapılır.

Rızalık erkânı/meydanı, başka bir deyişle uğurlama töreni, evde, içeride, hava uygunsa dışarıda, direk mezarlıkta, her hangi bir mekânda yapılabilir. Fakat en doğal olanı tüm hizmetlerin görülebileceği cemevinde, herkesin hakka yürüyene rızalık verebileceği bir gündüz vaktidir. Rızalık erkânı önceden duyuru yapılarak herkese duyurulmalıdır.

Erkan sorumlusu, cemevini cenaze töreni için hazırlar, sandalyeler tabutun konacağı yerin iki metre uzağında yarım daire şeklinde dizilmeli ve sıraların arası tabutun geçebileceği genişlikte bırakılmalıdır. Ön iki sıra Hakk’a yürüyen canın yakınlarına ayrılmalıdır. Erkânda topluca okunacak deyiş, semah, marş ve türkülerin kopyası mümkünse boş sandalyelerin üstüne konmalıdır.

Mekânın girişinin karşısına, tabut için beyaz örtülü bir masa seçilir. Tabut masaya, herkesin görebileceği ve oradan çıkarılıp götürülmesi en kolay olacak şekilde konmalıdır. Tabutun yanına iki sehpa üstüne dört kapıda canı temsilen 5 mum yakılır. Tabutun üstüne kırmızı bir bez, çiçek veya vasiyetine uygun bir sembol serilir. Alevi yol ve erkânına ters düşecek İslami yazı, sembol, motif veya başka inançlara ait sembol, milli bayrak veya devlet adamı resmi konamaz. Hakka yürüyen canın A3 büyüklüğündeki çerçeveli resmi ayakucuna mümkünse bir sehpanın üzerine yerleştirilmelidir. Taziye için getirilen çiçekler tabutun ayakucuna birer metre arayla dizilir. Tabutun sağına konuşmak için sade bir kürsü yerleştirilir. Tabutun soluna zakir/lerin oturup saz çalması için bir sandalye indirilir. Yer varsa tabutun etrafında yer yoksa tabutun ayakucundaki çiçeklerin etrafında semah dönülür. Mekân, tören için verilen saatten yarım saat önce bu şekilde hazırlanır.

(NOT: Cemevindeki erkân yerinin düzen ve plan örneği ektedir.)

Cenaze sahipleri, gelenleri kapıda karşılar, taziyelerini kabul eder. Gelenler içeri girip boş sandalyelere otururlar. Getirilen küçük çiçekler, taziye kartları görevliler tarafından alınıp resmin etrafına konur. Büyük çelenkler varsa arka duvara dizilir.

NOT: Canlarımız cenaze töreni için mümkün olduğunca büyük, pahalı çelenkler yaptırmamalıdırlar. Buna harcanacak parayı belirli hayır işlerine yatırmak daha uygundur. Cenaze töreni için yapılan duyuruya bu çağrı mutlaka eklenmelidir.

Pir/Ehil kişi, yönetici vs. erkânı başlatacak olan can:

Hakka yürüyenin kim olduğunu dikkate alarak, Alevilikte girişte bahis ettiğimi Alevilikte hakka yürümek ne demek kişi hakkında kısa öz bir açılış yapar.

KISA ÖRNEK KONUŞMA:

Değerli canlar, yol erenleri;

Pirimiz Hace Bektaş’ı Veli şöyle buyurmuşlardır.

”Benim hayatımda üç dostum vardır.

Ben Hakka yürüyünce, biri evde kalır, biri yolda kalır, biri benimle gelir.

Ev de kalan malımdır, yolda kalan ailemle yakınlarımdır.

Benimle gelense iyiliklerimdir“

(9) “Geldi geçti ömrüm benim,

Şol yel esip geçmiş gibi.

Hele bana şöyle gelir,

Bir göz açıp yummuş gibi”

Yol erenlerinin buyurduğu gibi bugün X…… canımız, “Göz açıp yummuş gibi” aramızdan ayrılıp Hakk’a yürüdü. Bugün canımızın ruhunu, anılarını, gönlünü hatırımızda Hak katında, bedenini ise ebedi yurduna, toprak ananın kucağına uğurlamak için toplandık.

X…… can, X…… tarihinde, X…… babadan, X…… anadan, X…… diyardan (köy veya şehirden) dünyaya geldi. Bizimle birlikte, hava, ateş, su ve toprak ananın verdiğini yedi içti, büyüdü, acı ve sevinçlerimize ortak oldu; bizimle birlikte ağladı bizimle birlikte güldü.

On binlerce yıldır kadim Mezopotamya-Anadolu topraklarında çıkıp varlığını sürdüren Alevi Bektaşi Kızılbaş inanç öğretimiz bize ”Kendine reva görmediğini başkasına görme” Ermeni, Ezdi, Süryani, Kürd, Türk, Arap, Afrikalı, Çinli, “Tüm dünya haklarına insanlığa aynı gözle bak” diyor. Şu 3 günlük dünyada ezmeden ezilmeden birbirimizin haklarına saygı göstererek barış içinde insanca mutlu yaşamaya önem vermeliyiz.

Dedikten sonra hakka yürüyen canın yaşamı, kısa öz geçmişi, vasiyeti ve son ölümüyle ilgili kısa bilgileri mevcut canlarla paylaşır.

Değerli dostlar, erenler, Analar bacılar,

Yüzümüz yerde, özümüz dar da,

Canlarımız acılı, yüreklerimiz dağlı,

Gözümüz yaşlı, bağrımız ateşli,

Ateş külde söner, acı yürekte diner,

Acılar paylaştıkça azalır, sevgiler (bilgiler) paylaştıkça çoğalır.

Acılar azalsın, sevgiler çoğalsın, canlarımızın acısı dinsin.

Yakınlarının asıcını paylaşıyoruz.

Evrende hiçbir şey olduğu yerde, olduğu gibi kalmaz.

Her şey değişim halindedir. Her an, her zaman,

Bir yaşamın sonu bir yaşamın başıdır.

Bu da Hakk’ın değişmez yasasıdır.

Bizler Hakk’tan geldik, Hakk’a gideriz.

Bütün canlar aslına döner.

Hakk’ın hükmü de kesintisiz bir biçimde sürer.

Bizim Hakk’tan dileğimiz; X…… canı, erenlerin, evliyaların makamına eriştirmesi,

Geride kalan ailesine, ev halkına, sevenlerine, gönül dostlarına, yaren ve

Yoldaşlarına sabır, sağlık ve mutluluk bahşetmesidir.

Ailesinden, akrabalarından, dost ve arkadaşlarından

Hakka yürüyen can hakkında anlatacak anısı olanlar varsa buraya buyursunlar.

Değerli Canlar!

Yol ve erkânımıza göre bizler; bir can aramızda ayrıldığında “öldü” demeyiz.

“Hakk’a yürüdü, aramızdan göçtü” deriz.

Bu nedenle Hakk’a yürüyen can için üç hizmetimiz vardır.

Birincisi “Rızalık” hizmetimiz,

İkincisi “Hakk (birleme, uğurlama)” hizmetimiz,

Üçüncüsü “Toprağa Sırlama” hizmetimiz.

Rızalık ve Hakk birleme Meydanı hizmetimizi burada,

Sırlama ve toprakla buluşturma hizmetimizi de mezarlıkta yapacağız.

RIZALIK ALMA HİZMETİ

Hizmeti yürüten pir, pir ana (DaPir) veya ehil kişi:

ÖRNEK RIZALIK GÜLBENGİ 1:

“Gerçeğe hü! Edep-erkân! Canlar ayağa kalkın ve yönünüzü buraya çevirin!

Ayaklarınızı birleştirip sağ ellinizi kalbinizin üstüne koyarak dara durunuz!

Sizden Hakka yürüyen cana rızalık veriyor musunuz diye sorduğumda ‘AKS İLE’ diyeceksiniz.

Divana geldik, darına durduk, hal ile halleştik, özümüzü öze bağladık,

hakka yürüyen …………… Canımız için yar olup birleştik.

Ya Hak, senden saklımız gizlimiz yok,

Sen bilirsin halimizi, senden geldik sana döneriz.

Doğan doğuran besleyip büyüten, tende ve canda kendini gösteren

Hakkın adıyla, El ele el hakka.

Hakka yürüyen ……………. Canımız bu erkânda Hak didarında

Bu meydanda bulunan siz canların huzurunda.

“Enel-Hak, diyen Mansur darı için.

Derisi Yüzülen Nesimi için,

Yüreğimizdeki hançeriyle Fazlullah darı için,

Hakka yürüyen …………..canımızın mekânı

Ana kucağı gibi yumuşak, Yaşamı devri daim olsun.

Yağan yağmur için Esen yel için

Banaz’da Pir Sultan, Nevşehir’de Pir Hünkâr için,

Gelmiş geçmiş bütün Mürşitlerimiz Pirlerimiz

Rehberlerimiz ve taliplerimiz için.

Yeryüzündeki tüm bitkiler ve çiçekler hakkı için

……….. Canımızın özü Hak katında PAK kalsın.

Erenler Haldaşı Hızır yoldaşı olsun.

Gerçeğe Hü..!!!

Değerli Canlar ………. Canımız Hakkın emriyle vardan var olup geldi.

Gün gördü, dem devran sürdü, Rızalıkla yaşadı, lokma yedi, menzil aldı.

Veren verdi Alan aldı.

Çalıştı hizmet gördü. Yol sürdü. Gün geldi

CAN içinde beden değişti, Hakka kavuştu. Ona mihman oldu.

…………. Canımızın ruhu yolun bu yolağında, bu durağında hakka üryandır.

Bedeni toprak ananın kucağına yolculuktadır.

…………. Canımız aramızdayken ondan ağrınan incinmiş gücenmiş olan

Dargın küskün haksızlığa uğramış alacağı vereceği olan canlarımız olabilir.

Varsa Hak nefesiyle dile gelsin. Özünü meydana sersin,

Alacağı varsa alsın, vereceği varsa versin.

………… Canımızın omuzunda CAN HAKKI insan hakkı kalmasın.

Can inciten gönül kıran kusurunu gizleyen

Hakkın binasını yıkandır.

Kendini bilmeyenin aklanıp paklanmayanın bu katarda

Ve erenler meydanında yeri yoktur.

Çünkü bu yol erkânda CAN HAKTIR, İnsan hakkı her şeyin üstündedir.

HAK hakikate açıktır. Hak meydanın da Hakka açıktır.

Bu erkânda bu meydanda Hazır Nazır bulunan

Siz canlarımız birbirinizden razımısınız.

‘’ ’Aşk ile’’’

Hak da sizden razı olsun.

Hakka yürüyen …….. Canımız içimizde yaşadı yedi içti kondu göçtü,

Alacağı vereceği olan var mı?

Hakka yürüyen …….. Canımızdan razı mısınız?

‘’Aşk ile’’

Hak da sizlerden razı olsun.

Değerli canlar.

Hakka yürüyen bu canımızın, Cümle dostlarının

Yakınlarının ve sevenlerinin huzurundadır.

Bilerek ya da bilmeyerek gönül kırmış, sizleri incitmiş olabilir.

Üzerinde hakkınız kalmış olabilir.

Hakka uğurladığımız bu canımız için gönül birliği ile

Canı gönülden Rızalık veriyor musunuz?

‘’Aşk İle’’

Rızalık veren dilleriniz dert görmesin.

Sevgili canlar.

Bu hak Maddi bir hakta olabilir, her hangi bir söz hakkı da olabilir.

Hakkınız geçti ise, hakkınızdan rızalık veriyor musunuz?

‘’Aşk İle’’

Rızalık veren dilleriniz dert, keder ağrı acı sızı görmeye.

Rızalığınız daim ola. Bozatlı Hızır yoldaşınız ola.

Bu ulu yolun HAK Erenleri de sizlerden razı ola.

Birliğimiz dirliğimiz bozulmaya.

Hak aşkına yanan ışkılarımız sönmeye.

Açık kapılarımız kapanmaya.

Yeşil yapraklarımız solmaya.

Akan pınarlarımız kurumaya.

Erenlerin hüsnü himmeti

Keşfi kerameti üzerimizde hazır ve nazır ola.

Doğan ve doğuran, Besleyip büyüten,

Tende canda kendini gösteren Hakkın adıyla

Gün oldu dem devran sürdü. Yol gördü, Erkan gördü.

Veren verdi Alan aldı. Hak kendi saflarına kattı. Canı beden değişti.

Yüzümüz yerde özümüz darda.

Elimiz bağlı yüreğimiz dağlı, gözümüz yaşlı bağrımız ateşli.

Ya Hakikatin yolu, Cümle evliyaların durağı,

Var edip yaşam verdiğin gibi sana gelen

Bu canımızın ruhunu yaşamdan koparma.

Devr-ini daim eyle. Varlığı Hakkın varlığında dem daim olsun.

Marifetten ayrılmasın Hak ile Cem olsun.

Erenlerle uçsuz bucaksız sınırsız ve sonsuz âlemde semaha girsin.

Erenlerle önsüz ve sonsuz âlemdeki Semahı daim olsun.

3 kısa semah deyişi söylenir. Canlar semaha kalkar. (Ekteki listeden veya uygun başka deyişler seçebilirsiniz.)

(69) Üryan geldim gene üryan giderim
Ölmemeğe elde fermanım mı var
Can alıcı gelmiş de can talep eder
Benim can vermeğe dermanım mı var

(76) Şükür bizi, bu meydana
Getirenin demine hü
Ceset içinde bu cani
Bitirenin demine hü

(78) Ötme bülbül ötme şen değil bağım
Dost senin derdinden ben yana yana
Tükendi fitilim eridi yağım
Dost senin derdinden ben yana yana

Bir-İsmi Şah, YA HAK. U Xuda

Semahlarınız saf ola

Kusurlar af ola.

Hakka yürüyen X….. Canımızın mekânı Hak katında kaim,

Sevenlerinin gönüllerinde daim ola.

Geride Kalanlar gönlü sabır ve metanetle dola.

Tüm yakınları bildik ve tanıdıkları dayanma gücü bula.

HAK Cümle canların, gençlikte göçmekten,

Yaşlılıkta yokluk yoksullukta koruya.

Dirlik düzenleri bozulmaya.

Hak yardımcıları Hızır yoldaşları ola.

Dil bizden Nefes[47] Pirden ola.

Hü gerçeğin demine.

Bu şekilde rızalık erkânı tamamlanır.,

ÖRNEK RIZALIK GÜLBENK 2:

Ey hakkı hakikati özünde görüp en-el hak diyen,

Kendine layık görmediğini başkasına görmeyen,

Din, dil, ırk ve cinsiyeti için canı candan ayırmayan,

Her millete her cana aynı nazarla bakan,

Eline, beline, diline sahip olmayı ilke edinen,

Bilimi, sevgiyi yol eyleyen, aynası kâmili insan olan,

Mazlumun yanında ve zalimin karsısında yer alan,

Haksızlığa boyun eğmeyen cümle canlar,

Hak’tan gelmiş Hakk’a yürüyen X………… canımız şimdi aramızda;

Bu canımı üzerinde maddi veya manevi hakkınız kalmış olabilir.

Hakka yürüyen can için bir hak talep eden varsa varsa, meydan erenlerindir.

Buyursun dile gelsin.

Kimsenin diyeceği yoksa şimdi dillendiremiyorsa,

Bundan sonra da dillendirmesin. Ebediyen ağzını mühürlesin.

Hak yolunda sevgi, gönül rızalıgı en güzel çiçek,

Kusurları bağışlamak en büyük emek, bu can üzerinde emeğiniz varsa bağışlayın.

Canımız Hakka ve hakikate yolcu olmuştur. Can gözü üzerimizdedir. Bu böyle biline.

Arkasından kovu gıybeti edilmeye”.

“Gerçeğe hü[48] erenler! X ……. oğlu/kızı X ……. canımızdan razı mısınız?”

“Gerçeğe hü erenler! X ……. oğlu/kızı X ……. canımızdan razı mısınız?

Meydan ise “ Aşk ile Razıyız,” şeklinde karşılık verir.

“Hak’ta sizden razı olsun, o zaman el ele, el Hakka verip aslına uğurlayalım canımızı.

“Bir-İsmi Şah yak ya pir, Ya Hak u Xuda!”

“El ele el hakka, can cana, can cemale, Can didara

Ana X….. doğma X….. canımız için dar oldu.

Hal ile halleştik, özü öze bağladık, Hakk’a yürüyen canımız için

Yar olup yârenleştik, eriyip arifler kazanında piştik.
Ya Hak, saklımız gizlimiz yok, sen bilirsin halimizi, senden geldik sana döneriz.

Can ile Canana, ezel ve ebed (önsüz sonsuz) her haneye mihman[49]. (konuk misafir)

Mazlumlar dergâhı[50] Mansur hakkı için darını biz kabul ettik sen de et.
Rızalık kapısında durduk, “Doğa Ana” bağından kerem aldık.

Aramızdan ayrılan canımızı sana yolcu ettik.

İçtiği doludan sana da sunduk.

Seyyid Nesimi’yi, Pir Sultanı Bedreddin’de gördük.
Cümle canların anası Toprak Ana aç kucağını!

Eksiğimiz hatamız varsa 3’ler, 5’eşler,

7’ediler 12’ler 40’lar aşkına bağışla bizi,

Yüzümüz yerde özümüz darda, tenimiz tercüman.

İşte budur sana sunduğumuz kurban.

Dar olmuş didara cümlesi bir can.

Bilim sevgi bizim yolumuz inancımız,

Yedi âlem[51] Bir noktada oldu pinhan[52].

Noktanın sırrına eren, aslına ermek için,

Çark edip Semaha durdu can canan, demi devran.

Hak aşkına, Gerçekler demine devranına hü!
Der ve niyaz eder.

Canlar ellerini bırakır, geri çekilir. Zakir iki kısa nefes söyler, isteyen bir grup kadın ve erkek tabutun etrafında semaha durur. (Veya kişinin sevdiği türkü, deyiş ve marşlar okunur. Örnek Deyiş/semah (no 🙂

(11) Dost ile dosta yanmışız
Servet ile övünmeyiz
Hak deyip Hak’ka dönmüşüz
Cennet için dövünmeyiz

(14) Geldim gider oldum illerinize,

Dostlar safa ile gönderin bizi.

Doyamadım tatlı dillerinize,

Dostlar safa ile gönderin bizi

Desturu Pir, Bir-İsmi Şah, Ya Hak!

Bütün canların birliğine,

Erenlerin pirliğine,

Evliyalar keremine,

Gerçek erenler demine,

Semahlarınız saf ola

Kusurlar af ola.

Hizmetiniz kabul ola.

Gerçeğin demine Hü.

Böylece ”Rızalık Meydan Hizmeti” tamamlandıktan sonra ”Hakk Meydan Hizmeti” başlar.

Not: Çocuklar doğal olarak “Masum-u Pak” sayıldıklarından onlar için dar Erkânı kurulmaz rızalık istenmez, direk gülbank okunur.

HAKK MEYDANI (Birleme, uğurlama) HİZMETİ

Zakir bir devriye deyişi söyler. (Örnek Deyiş no (4)

(4) Katre idim, ummanlara karıştım,

Kaç bulandım, kaç duruldum kim bilir.

Devir edip âlemleri dolaştım,

Bir sanata kaç sarıldım kim bilir.

Arkasından pir, pir ana, ehil kişi son uğurlama gülbengini verir.

Bir-İsmi Şah ya Hak u Hüda.

Aşkı niyazımız, ol yüce devri âlemi döndüren Şahı Merdan’a.

Hak insanlık yoluna gönül vermiş, hizmet etmiş

Gelmiş geçmiş cemi cümle canların aşkına.

Bir cümle Anadolu analarının evliyalarının ocakların halkları pirleri aşkına

Hakka yürüyen canımızın havasını, ışığını, suyunu ve torağını bol eyle.

Üçlerin, beşlerin, yedilerin, kırkların aşkına hizmetlerimizi kabul eyle.

Hakka yürüyen, X….. canın Yolu ışık, açık ola, devri aslına ere, kırklara karışa,

Mekânı Hakk katında kaim, sevenlerinin gönlünde daim ola!

Erenlerin hayır ve himmetleri üzerinde hazır ve nazır ola.

Hakk geride kalanlara sabır ve sağlık ihsan eyleye,

Gözlerinden yaş, duvarlarından taş düşürmeye!

Kötülerin şerrinden, zalimin zulmünden,

Görünür görünmez kazalardan, belalardan hastalıklardan uzak eyleye!

Yollarını yolsuza, pirsize, uğursuza uğratmaya!

Her daim pir, mürşit cemi cümle canlar huzurunda yüzleri ak, gönülleri pak ola!

Yanan ışıkları sönmeye!

Açık kapıları kapanmaya!

Yeşil yaprakları dökülmeye!

Akan pınarları kurumaya!

Birlik ve düzenleri bozulmaya!

Hakk’a yürüyen X…. can daima gönlümüzde ola!

Onun sevgisi gönlümüzde eksik olmaya!

Cümle canların gül yüzü solmaya!

İyilikten, birlikten, dirlikten, barıştan, kardeşlikten ayrılmaya!

X…. cana uğurlar ola uğurlar ola.

Destur verildi cana, canımız düşsün yola.

Dil bizden, nefes Hünkâr Hacı Bektaş Veli’den ola
Demi Pir, Keremi Evliya, Hü geçeğin demine devranına.

(Pir ’el dil bel’’ niyaz eder)

Kırmızı bir mendil içinde bir parça toprakla getirilir. Bir kadeh de dem getirilir.

Pir “Ya Hak! Ya Hızır! Ya Toprak Ana” diyerek kadehten her mumun dibine bir damla damlatır. Sonra yine aynı şekilde kırmızı mendil içindeki toprağa üç damla damlatır ve mendilin dört köşesini birleyerek düğümler. Bu toprak, Hakk’a yürüyen canın “Rızalık Toprağı ” dır. Beden toprağa verildiğinde en yakını tarafından tabutunun üstüne atılır.

-Canlar, buradaki hizmetimizi bitirdik, şimdi canı sırlamak için mezarlığına götüreceğiz, mezarlık dönüşü cemevinde taziyeler kabul edilip lokma dağıtılacaktır.

Önceden belirlenen altı kişi tabutu tutup dışarı taşırlar. Ardından pir ve en yakın ailesi yürür, diğer canlar ise o istikamette tabutun çıkmasını beklerler. Tabut yanlarından geçerken:

“Yolculuğun açık olsun, devrin daim olsun, mekânın ışık olsun, ışık içinde yat, Hızır carına yetsin”

Diyerek tabuta dokundurdukları sağ ellerini, kalplerine, dudaklarına ve bellerine götürerek ‘’el, dil, bel’’ niyazı yapar, çıkarlar. Mezarlık uzaksa Hakk’a yürüyen canı arabaya, yakınsa omuza alırlar.

***

TOPRAĞA SIRLAMA

Mezar hazırlığı, Mezarlığa geliş…

Hakka yürüyen canın defini konusunda değişik inanç ve ülkelerde yakma, denize suya, akbabalara verme, mumyalama, ağaç veya taş içinde sandukalama, toprağa gömme gibi çok değişik gelenekler vardır.

Bu konuda son teknolojiye dayanan doğal bir yöntem, nüfusun çok toprağın az olduğu Japonya’da geliştirildi. Ceset tabutlu veya tabutsuz, eksi 273 derece de buluğa sokuldu. Sonra bir çekiç darbesiyle toz/buz haline getirip kahve filtresi gibi bir büyük bir kâğıt torbaya konulup 30 cm toprak altına gömülür. Her şey max 6 ay içinde hava ateş su toprak dört unsur doğal bir ortamda birbirine karışır.

Bütün inanç ve kültürlerde önemli kişilerin, mumyalanıp sandukalara konduğu özel mezar ve türbelerde defnedildiği görülmektedir. Bu Alevi geleneğinde de vardır. Ulu pirlerimiz unutulmamak için bu şekilde defnedilmişlerdir. Asırlarca sonra yapılacak bilimsel ve tarihi araştırmaları için bu şekilde yapılmış olan Mısır mumyaları büyük önem arz etmektedir.

Özel bir durum ve özel bir vasiyet yoksa Alevi geleneğine göre, ceset, tabutla veya direk mezarda toprağa konularak defnedilir. Öğretimize göre her millet her can Hakk’ın bir parçasıdır ve hiçbir toprak (mezarlık) diğerinden daha kutsal değildir. Özel Alevi Mezarlığı aranmaz, fakat Alevi inanç öğretisinin kabul görülmediği bu koşullarda resmiyet kazanabilmek için Alevilerin kendi mezarlıklarının olması iyidir.

MEZAR

Kepçe veya elle, en az 1,5 metre derinlikte, kazılan bir çukurdur. Başka inançlarda mezar hangi yönde eşilirse eşilsin Alevilikte “Kâbe-kıble” olmadığından, Hak insanda görüldüğünden, mezar başı yönü pek de önemli değildir. Fakat Alevilikte ışık güneş kutsandığından, geleneksel olarak mezarın Gün doğumu ve Batımı yönünde “evrensel çark nizamı” yönünde kazılması ve cesedin başı gün doğumunu görecek şekilde batıya konulması bir gelenektir. Alevi mezar/lıklarının belli olması için bizce de mümkünse bu geleneğe uyulmalıdır.

Eskiden ceset mezar dibine açılan bir serpmeye elbisesi (veya kefenle) konur, cesedin yanlamasına tahta, kamış ve ağaç dizilir, onların da üstü kamış/yaprak ve toprakla doğal bir şekilde kapatılır başına da bir taş dikilirdi.

Günümüzde mezarın iç kenarları briketle örülmekte, ceset ortasına konulmakta üstü beton parke ve toprakla kapanmakta onun üzerine de beton veya Mermer taşlardan mezar kaplaması yapılmaktadır. Bu mezarlıkları bir taş beton yığınına çevirmektedir.

En basit, en ucuz, en güzel ve doğal olanı, cesedi doğal boya ile boyanmamış bir tabutla defnetmek, başına da tek bir mezar taşı dikmektir. Böylece mezarlıklar da şehirler gibi taş ve beton yığını olmaktan kurtulup, çim ve çiçeklerle kaplı doğal yeşil alanlar olacaktır.

Mezarlık yakınsa tabut el ve omuz üstünde (veya tekerli bir vagonla) mezarlığa getirilir. Mezarlık uzaksa cenaze arabası ile direk mezara taşınır. Tabut mezarlığa bırakıldığında Hakk’a yürüyenin yakınları toplanır. Mezarın kapağı kaldırılır, tabut ‘Bir-İSMİ ŞAH YA HAK’’ denerek mezarın üstündeki kalaslara bırakılır. Şayet ceset kefenle defnedilecekse bantlarından tutularak tabuttan çıkarılıp mezara indirme tahtasına konur.

TOPRAĞA SIRLAMA HİZMETİ

Pir ehil veya zâkir mezarın başına geçer, sırlama erkânına başlayacağız diyerek yarım daire olmalarını ister. Önceden belirlenen altı kişi, tabutun dört köşesine ve ortasına kancalı urganları takarlar.

Pir, Pir ana veya ehil kişi:

Desturu Pir, Bir-İsmi Şah, ya Hak, Ya Qızır.

Canlar urganlarla tabutu kaldırır, tabutun altındaki kalaslar çekilir, tabut yavaş yavaş mezara indirilirken Pir:

Cümle canlar Aslına döner,

Haktan geldik Hakka gideriz.

Toprak Ana Canımızı SIR eyle.

Devrini daim eyle.

Mekânını IŞIK eyle.

(Direk kefenle gömülüyorsa iki kişi mezara inerek indirme tahtasını cenazenin altından yavaşça çekiverir. Taşıma kuşakları da çözüp alınır.)

Hakk’a yürüyenin evinden getirilen rızalık toprağı, Hakk’a yürüyenin bir yakını tarafında mezarın içine serpilir. Ardından gül /karanfil ve küçük bir kürekle sembolik olarak isteyenler birer avuç toprak atar.

Bu arada Pir ehil kişi veya Zâkir, sazla veya sözle bir iki deyiş okur. Veya canın sevdiği şarkı, türkü ağıt, marşta olabilir.

Örnek deyiş no:

(46) Aslıma karışıp toprak olunca
Çiçek olur mezarımı süslerim
Dağlar yeşil giyer bulutlar ağlar
Gök yüzünde dalgalanır seslerim

(41) Bu dünyadan gider olduk

Kalanlara selam olsun.

Bizim için hayır dua,

Edenlere selam olsun.

Yunus Emre’nin dediği gibi, bizden de X ….. Cana selam olsun.

Ehil kişi[53], “Edep erkân, der. Ayaklar birleşik, sağ el kalp üzerinde dar duruşuna geçilir.

Bir-İsmi Şah:

–Canlar, görünen görünmeyen, bilinen bilinmeyen, göklerde,

Yerlerde ve tüm Kâinatta varlığını her nesneye nakış-eyleyen,

Kendini can canana insana baş-eyleyen Hakk’ın himmetiyle[54]

toprağa sırladığımız X…. canımızın

Ve bugüne kadar kâmil insanlık yolunda hakka yürüyen canların aşkına!

X…. canımız devri daim ola, aslına ere, ışıklar içinde Yata!

Mekânı Hakk katında kaim, sevenlerinin gönlünde daim ola!

Hakk erenleri geride kalan ev halkına, Yakınlarına, sevenlerine

Ve gönül dostlarına, yaren yoldaşlarına,

Sağlık, selamet, metanet ihsan eyleye!

HAK cemi cümlenize, can ciğer (evlat) acısı göstermeye!

Dil bizden Nefes Pirden ola.

Son olarak canla vedalaşırlar:

Ya Hak Yaz Qızır Ey X…. can!

Hava, Ateş, Su ve topraktan var ola geldin.

Can idin sonra beden oldun.

Yüce varlığın aşkı rızasıyla,

Hakk kapısından doğdun.

Dil oldun, tel oldun, söz oldun.

Sese dönüşerek canlı-cansız her şeye sızdın.

Nefes aldın Aşk ateşinde yandın, yedin içtin

Menzile ermek için koştun, kondun göçtün.

Sonunda hakka yürüyüp Sır oldun.

Devrin daim, ışıklar içinde ola.

Hakk erenler yolunu aydınlata.

Erenler, pirler didarın ola!

Her hizmetin görüldü.

Bizden sana, yolun açık ola.

Bu meydan senden razı oldu.

Hakk da senden razı olsun.

Hoşça kal x…… can!

Uğurlar ola..!

“İsteyen herkes içinden geldiği şekilde dilekte bulunabilir.”

Mezarın doldurulması işlemi görevliler tarafından (daha sonra) tamamlandıktan sonra üç adet çerag yakılır. İsim levhası dikilip, mezarın orta üst kısmına baştan sona bir oluk açılır. Varsa üzerine çiçekler yerleştirilir. ”Uğurlar ola, yolun açık ola can!” diyerek su dökülür.

Pir veya Hizmet görevlisi:

“Canlar sırlama hizmetimiz tamam oldu. Saat X….. te cemevinde taziyeler kabul edilecek, lokmalar dağıtılacaktır. İsteyen canlar oraya buyursun” der..

Orada bulunup da acelesi olanlar, Hakk’a yürüyen canın yakınlarına başsağlığı dileyerek ayrılabilirler. Bu arada helva, lokum ve çikolata gibi şeyler dağıtılabilir.

(Not: Alevilerin Hakk’a Uğurlama Erkânında, cennet cehennem, öbür dünyadan söz edilmez, çünkü inancımızda bunlar yoktur.)

*****

MEZARLIK SONRASI – TAZİYE

Defin işleminden sonra Hakk’a yürüyen canın yakınları, uzak yakın yaren ve yoldaşları, cenaze hizmetinde bulunanlar ve taziyede bulunmak isteyenler, cemevinde veya uygun bir yerde toplanır, Taziyeler kabul edilir. Cenaze hizmetinde bulunanlara lokma verilir. Ayrıca Hakk’a yürüyen canın 3, 5, 7 ve 40. gününe kadar, yakın akraba, eş dost ve arkadaşları aileyi ziyaret edip taziyede bulunur.

Ortam müsaitse ehil bir can aşağıdaki veya benzeri bir lokma gülbangı okuyabilir.

“Değerli canlar,

Biraz önce X… canımızı tabiat ananın kucağında Hakk’a uğurladık.

Hakka yürüyen canımız ve ailesi adına, bu acı günde yanımızda olan, taziyeye gelen, hizmetini gören tüm canlara teşekkür ederiz, dert keder görmesin. Lokmalarımız dağılıyor, yeni gelenleri unutmayalım. Elimizi sofrada tutarak lokmalara bir destur gülbengi verelim.”

ÖRNEK:

“Destur-u Pir, Bir-İsmi Şah, ya Hakk!

Hakk’a uğurladığımız canımızın devri daimi kolay, ışıklar içinde ola!

Canımız için hizmet yapan canlara hayırlı muratlar verile! Muratları hâsıl ola.

Cümlesine ele avuç açtırılmaya!

Yolları şaşırılmaya!

Dildeki dilekleri, gönüllerindeki muratları verile!

Sağlıklı, mutlu bir yaşamları ola!

Hızır yoldaşları ola!

X… canımız için verilen lokmalar!

Erenler sofrası ola!

Pir lokması ola!

Yiyene yaraya, yedirene delil ola!

Gerisi daima var ola!

Gittiği yerler ağrı, acı görmeye!

Arta eksilmeye, taşa dökülmeye!

Sofra kucaktan, bereket bucaktan,

Evlat ocaktan eksik olmaya!

Lokmaları kazanıp getirenlerin,

Pişirip hazırlayanların, Hakk erenleri

Dilde dileklerini, gönülde muratlarını vere!

Verilen lokmalar cana, can kata.

Lokma hakkına evliya keremine

Cömertlerin cemine

Hü Gerçeğin demine. Desturu pir
Lokması olanın lokması yürüye
Hak kabul eyleye,

Buyurun canlar.

****

____________________________________________

DARDAN İNDİRME – 40 ERKÂNI

”Değerli canlar,

Alevi İnancı özünde semavi dinler gibi bir “İbadet inancı” değil, bir ahlak ve etik değerler öğretisidir.

Alevi olmanın yolu ve ikrarı, 24 saat ve bir ömür boyu aynıdır. Tek ibadet şartı vardır; “Kendine reva görmediğini başkasına görmemek, haksızlığa boyun eğmemektir”. Aleviliğin diğer öğretileri ise genel olarak bu ilkeyi içerir: Bilim ve sevgi yolundan gitmek. Eline diline beline sahip olmak. Tüm haklara aynı nazarla bakmak, Hak yememek ve yedirmemek, haksızlığa karşı mazlumun yanında olmak, gücü oranında üretime katılmaktır. İhtiyacı olanla var olanı paylaşmak! Ve bu yola serini veren ulularımız gibi geldiği yolda, durduğu darda, verdiği ikrarda dik durmak. Özünü dara çekmektir.

Mansurlar, Pir Sultanlar, Seyit Rıza’lar gibi dara ağacına çekilmek. Nesimi gibi dersi yüzülmek, hançerlenen Fazlı gibi düşerken dahi dik durmak, namerde boyun eğmemek, gerektiğinde serini kendi avuçları içinde Hak- İnsanlık yolunda meydana sürmektir. Cemde dara durmanın özü budur. Kıldan ince, kılıçtan keskin, demirden leblebi yiyebilirsen gel dedikleri yol budur. Yolumuzda ikrar veren canlar, darımız; gün, saat ve sayı ile sınırlı olmayıp ömür boyudur.”

Alevi inancında öbür dünya, ahiret sorgusu, sırat köprüsü, cennet cehennem inancı yoktur. Sorgumuz dünyada, cem erkânında yapılır. Hakk’a yürüyen canımızın aramızdan ayrıldığı son sorgu, görgü, cem erkânından sonraki 40. gününden son bir sorgulama yapılır. Buna ”Kırkı, yani dardan indirme erkânı denir. Ve Hakk’a yürüyen canın ailesi, yakını, üyesi olduğu derneğin üyeleri, varsa musahibi bir araya gelip lokma paylaştırırlar.

Bu erkânda canın Hakk’a yürüdüğünü duymayanlar, duyup da rızalık alıp verememiş olanlar da olabilir. Ailenin o acılı gününde hakkını dile getirmekten çekinenler, hakka yürüyenle alacak verecek, başka türlü müşkülü olanlar, rızalık alıp vererek hakka uğurlama işini tamamlamış olurlar. Ve arkasından canın 40 lokması yenir. O günden sonra da hiç bir hak talebinden bulunulmaz.

Hakka yürüyenin musahibi veya yakın ailesi, bağlandıkları ocağa (pire) veya derneğe başvurup 40 erkânı yapmak istediklerini belirtirler. Akla, dile getirilen herhangi bir dava ve husumet varsa görüşülüp halledilir. 40 erkânı için gün belirlenir, peyik ilan verir. Canlar erkâna davet edilir.

DARDAN İNDİRME – 40 ERKÂNI

İkrarlı Müsahipli canlar isterse 40 erkânını bir “Dar cemi” şeklin yapılır; Meydana süpürge çalınır, post serilir, delil uyandırılır, Aileden biri dara dururu Rızalık alınır, 3 nefes deyiş söylenip semah dönülür, lokma serilip, gülbengi verilir, ardından delil sırlanır, Cem mühürlenir.

Veya daha kısa öz bir şekilde yapılabilir:

Bir masa/sehpa üzerine Hakk’a yürüyenin resmi önüne de 3 mum (delil) konur. Hakka yürüyen canın musahibi ve ailesinden bir vekil dara durur. Rızalık alınır. (isteğe ortama göre deyiş söylenip semah dönülür) 40 lokması dağıtılır, lokma gülbengi verilir, delil sırlanır.

Pir – ehil kişi:

ÖRNEK 1:

X…….. Canımızın kırk erkânı için toplanmış bulunuyoruz. (diye kısa bir giriş konuşması yapar)

Yolumuzun gereği Önce delil[55] uyandıracağız.

Delil sır ettikten sonra herkes kalkıp gidebilir Önemli olan delil sır olana kadar burada oturmaktır. Dinleyeceksiniz işinize geleni alıp gelmeyeni kaldırıp atacaksınız. Bu kadar basit, Bir can gelsin delili uyandırsın. (can delili uyandırırken) Pir:

Bir-İsmi Şah, Ya hak.

Çerağımız[56] uyansın Hızır aşkına, Çerağımız uyansın keremi evliya aşkına

Çerağımız uyansın insanlık uğruna toprağa düşen canların aşkına.

Çerağımız uyansın bu meydanda gönül ehli, yol ehli olanların aşkına.

Vakitler hayr olsun, şerler defolsun. Yol ehli Şad[57] olsun.

Hızı cümlemizin yardımcısı olsun.

Gözünüze yaş düşmesin, Yüreğinizde sevginiz merhametiniz eksik olmasın

Sofranız bereketli olsun, Ocağınız gür olsun. İşiniz gücünüz rastgelesin.

Pir Hakka yürüyen can ve yol erkânımızda hakka yürüme ve güncel hayattan ortama uğun kısa öğütlerde bulunabilir.

Bir-İsmi Şah, Ya Hak, Ya Hızır,

Çar (4) ana sırdan geldi dünyaya.

7 Âlem bir olduk, hü dedik gerçekler aşkına.

Anamız yer, Babamız yağmur.

Ateşten havaya, havadan suya, Sudan toprağa can cana,

Nur içinde geldi, Sır ile gideriz.

Hak kapısından geldik dünyaya geldiğimiz kapıya döneriz.

Can cana, can didara,

Ya hak, ya Hızır, Cümle canların hak kapısı, Dilekler makamı.

Doğan doğuran yaşatan, veren alan Yüce hak,

Senden geldik sana döneriz.

Bu can, canı bedeni terk etti.

Sana kavuşmak için yola çıktı.

Yola çıkan bu canımıza sen yardım et

Ya şahı Merdan. Ya anlar anası Naciye ana,

Darında rehber ol, Ya Mansur, Ya Fazlı, Ya nesimi

Haldaş ol yoldaş ol ya boz atlı Hızır

Sevgilerimizi sunuyoruz, sen kabul eyle, Ya hak.

Ermişlerin erenlerin evliyaların, âşıkların sadıkların[58]

Ve insanlık adına canını veren canlarımıza

Sana doğru dönen iyi olan canlarımıza sevgilerimizi sunuyoruz

Sen kabul eyle.

Sana dönen can bir parça, Yüce ismin hakkı için

Erenlerin evliyaların[59] hakkı için senin kutsal kıldığın insanlık için.

Sanan dönen bu canını dergâhına kabul eyle.

Her şeyin başı rızalıktır, insanın bir biri üzerinde hakları vardır, yedi adım yolun.

Bir lokma ekmeğin, bir bardak suyun hakkı var.

Bu dünyada insan bir birinden razı olmak zorundadır.

40 erkânı[60] hakka yürüyen canın üzerinde alacak verecek

Bir vasiyeti varsa onu yerine getirmek için yapılır.

Rızalık almak vermek için Varsa Musahibi[61] veya çocukları biri benim yanıma gelsin.

Bu canların huzurunda yerin göğün şahitliğinde.

‘’’ X…. Canın ’’ her hangi bir alacağı, bir vereceği varsa,

Bir incittiği varsa bir ağlattığı varsa, bir düşürdüğü varsa,

Burada olmasa bile, bir gün haklı bir sebepten bir şahidi ile gelirse,

Ve annenin bir vasiyeti varsa onu yerine getirmek senin boynunun borcu.

Bunları yerine getireceğine yerin göğün şahitliğinde ve bu toplumun huzurunda

Bize söz veriyor musun?

Söz veriyor musun?

(Aşk İle) diye cevap verir.

Peki, canlar sizlerde şahitlik ediyor musunuz?

Sizlerde şahitlik ediyor musunuz?

Dediğim gibi sözünü yerine getirirsen,

Hızır yoldaşın olsun Darda zorda kalmayasın işin gücün rast gelsin.

Evlat acısı göstermesin.

Ama Verdiğin sözde durmazsan kendi vicdanınla baş başa kalasın.

‘X….. oğlu/kızı vekili huzurunuzda, yedi içti kondu göçtü olur ya insanlık halidir insan birbirini incitmiş olabilir alacağı vereceği kalabilir.

İçinizde X….. alacaklı hakkınız varsa hak aşkına dile gelsin bile gelsin.

Yoksa… Canlar soruyorum.

“X….. ” canımızdan

Hoşnut ve razı mısınız?

(Aşk İle Razıyız derler)

Hakta sizden razı olsun, Hızır yoldaşınız olsun işiniz gücünüz rast gelsin.

X….. Yolun açık olsun mekânın nur ola. Naci Ana yolunu aydınlata,

Güruhu Naci katarın[62] ola. Arşı zaman meydanın ola.

Her hizmetin görüldü bizden yana.

Bu meydan senden razı oldu, hakta senden razı olsun.

Seyid Nesimi şahidin olsun, Mansur Darın olsun,

Pir Sultan Didarın olsun.

Doğa anamız Gülistanın olsun.

Yüzün ak menzilin pak olsun

Dil bizden Şefaat haktan olsun.

Selam olsun hakkın huzuruna varanlara,

Selam olsun hakikati özünde görüp en el hak diyenlere.

Selam olsun hak için hakka yürüyenlere.

Ruhu Şad olsun devri daim olsun.

Sizin de işiniz rast gelsin, evlat acısı görmeyesiniz.

Burada; Saz çalıp semah dönecek canlar varsa 3 deyiş söylenir/semah dönülür. Deyiş/semah no ( )

(12) Ben giderim adım kalır,

Dostlar beni hatırlasın.

Düğün olur bayram gelir,

Dostlar beni hatırlasın.

(65) Uyur idik uyardılar
Diriye saydılar bizi
Âdem olduk, ses anladık
Sürüye saydılar bizi

(74) Yürü güzel yürü de yol alamazsın
Azrail olsan anam can alamazsın
Elesen dünyayı da galbura goysan
Benden muhabbetli yar bulamazsın

Semahlar saf, kusurlar af ola. Semahlarınız kırklar semahı ola.

Hizmet gören canların hizmetleri kabul, muratları hâsıl ola.

Dil bizden nefes Pir Hünkâr’dan ola. Gerçeğin demine hü.

Bir tabak Lokma getirin gülbengini verelim, onu da götürüp diğerlerine katın.

LOKMA GÜLBENGİ

Gerçeğe Hü..

Sevgili canlar bu lokma kutsal bir nimettir.

Bu olmasa hiçbir şeyimiz olmaz.

İnsan aç kalmaz susuzda kalmaz, Çünkü HAK yaşamamız içim bize bu nimetleri sunmuştur.

Önemli olan bunu kazanıp, önce lokmayı aça vermektir, bağışlarımızı da muhtaca vermektir.

Her olur olmaza açma sofran,

Hem emek zay[63] olur hem nanay olur.

Emeğiniz zay olmasın, aç insanı doyurun insanlığı gereğidir.

Hiç bakmadan kim olursa olsun onu vermek boynunuzun borcu olsun.

Bismi yak, ya hakk..

Birliğiniz sevginiz daim olsun, lokmanız kabul olsun,

Çalışıp kazanmam pişirip getiren eller dert görmesin

Bir lokmanız bin olsun, artsın eksilmesin taşsın dökülmesin,

Gittiği yere gam gase[64] girmesin.

Hastanız varsa şifa olsun. Yolunuz yolsuza düşmesin.

Kimse ardınızdan kötü söz etmesin

Sofranıza namerdin[65] lokması karışmasın.

3’lerin[66] 5’lerin[67] 40’ların[68] 7’dilerin himmeti üzerinizde olsun.

Yediğiniz bu lokmalar kazalara kalkan olsun.

Haneniz şen olsun Sofranız bereketli olsun,

İşiniz gücünüz rast gelsin. Hızır yoldaşınız olsun.

Pir Ehil kişi delili sır eder.

Bir-İsmi Şah,

Batıl oldu şemsi mahı muhabbet[69]

Zahir oldu şemsi mahı muhabbet

Delillerimiz sır olsun

Gönüllerimiz sevgi doldun

Hizmetimiz hak katında kabul görsün.

Yediğiniz lokmalar kazalara belalara kalkan olsun

Sofranız şen Ocağınız gür olsun.

Birbirinize sevginiz muhabbetiniz bol olsun.

ÖRNEK 2

Pir Ehil kişi, “Edep erkân Marifete hü!

Delil uyandırır, Hakka yürüyen canın, musahibi, yakın ailesi, vekili medyana dara çağrılır.

(Can isterse alttaki tercümanı okuyabilir.)

((Desturu pir, Bir-İsmi Şah, ya HAK!

Eli erde, yüzü yerde, özü darda, Hak erenlerin kâmili insanlık yolu, pir divanında, canı kurban, teni tercüman, Hakk’a yürüyen X… canımıza vekil, canına beden olmak üzere dile geldik, bile geldik.

X … Canımızdan ağrınmış, incinmiş, alacağı vereceği olan, hak talep eden varsa, yol ile yoldayız. İşte darda işte meydandayız.))

Pir Ehli kişi

“Edep erkân Marifete hü!

”Erenler, canlar! Hepiniz dilli ve başlısınız. Dârı Mansur’da duran bu canlar, Hakk’a yürümüş olan X….. Canımızın vekili olarak ”Ne haktan kaçar ne de hakkımızdan geçeriz” kavliyle sizlerden rızalık dilerler. ”

”Hakk’ı hakikati özünde görüp En-el-hak diyen, Cümle cana bir nazarla bakıp,

Eline, beline, diline sahip olan, kendine reva görmediğini başkasına görmeyen

Yolu bilim, dini sevgi, kabesi insan olan, mazlumun yanında,

Zalimin karşısında olan, yolumuzun inancımızın talibi X… canımız,

Bu dünyada yiyip içti konup göçtü, bilerek veya bilmeyerek gönül kırmış,

Sizleri incitmiş olabilir, üzerinde haklarınız kalmış olabilir.

Hakka yürüyen candan, bildiğiniz, duyduğunuz veya tanık olduğunuz

Alacak verecek, dünyalığa dair bir müşkülü varsa, dile gelsin, bile gelsin, beyan eylesin.”

Pir-ehli kişi burada cemaate üç defa sorar:

”Cemi cümleniz aramızdan ayrılıp Hakk’a yürüyen X canımızdan hoşnut ve razı mısınız?

Cümleniz aramızdan ayrılan X canımızdan hoşnut, razı mısınız?

Cümleniz aramızdan ayrılan X canımızdan hoşnut ve razı mısınız?

Üç defa sorduktan sonra karşıdan cevap gelir:

”Aşk İle Razıyız!”

Pir-ehli kişi yanıtlar:

”Hakk da sizden razı olsun!”

Dardaki canlara hitaben, pir, rehber veya ehli kişi:

“Hazırdaki cem erenleri rızalık verdiler. Burada olmayıp başka bir zaman ve başka bir yerde herhangi bir kimse hak talep ederse, haktan kaçmayıp onların hakkına hak diyecek ve gereğini yapacağınıza dair söz veriyor musun?”

“Veriyorum!”

Başkalarının bilmeyip sizlerin bildiği, tanık olduğu bir müşkülü hal varsa,

Bunun da gereğini yolumuza göre yerine getireceğinize söz veriyor musun?”

“Aşk ile Söz veriyorum!”

Pir, rehber veya ehil kişi:

”Desturu Pir, Bismişah, ya Hak!

Üçler, beşler, kırklar, yediler cemi cümle canlar şahit ola.

Hak erenler katında dilde dilekler, gönülde muratlar hâsıl ola!

Eksiklikler tamama yazıla, durduğunuz Mansur Dar’ı, gördüğünüz Hak Didar’ı ola!

Hak erenleri, yüzü yerde, özü darda, hizmet için

Hak meydanına gelen canların, dilde dileklerini, gönülde muratlarını vere!

Emekleri boşa gitmeye! Görünür görünmez kazadan beladan uzak eyleye!

Bu erkânda bulunan cümle canları, erenlerin katarından, didarından ayırmaya!

Hakk erenlerin, uluların, velilerin, pirlerin himmetleri üzerlerinde hazır ve nazır ola!

Geldiğiniz yerden, durduğunuz dardan ayırmaya!

Pirler Mürşitler Analar bacılar haldaşımız, boz atlı Hızır yoldaşımız ola,

Hakka yürüyen X… Canımızın darı son bula, devri daim ola.

Cümle cem erenlerine ve göçmüşlerine Hak saklaya bekleye!

Dil bizden nefes Şah-Merdan, Hünkârı Pirden ola.

“Dar çeken didar göre, erenler sefasına ere!”[70]

(Darda duran canlar yerine oturur.)

Burada 3 deyiş söylenip semah dönülebilir. (Örnek deyiş/semah no ( )

(50) Kâinatın aynasıyım
Mademki ben bir insanım
Hakk’ın varlık deryasıyım
Mademki ben bir insanım

(60) Biziz ebedi ölmeyen
Ölüm için gam yemeyiz
Adam mı gidip gelmeyen
Biz ona adam demeyiz

(73) Bu Dünya Misaldir Handa
Can Ayrılır Bir Gün Tenden
Yar Yüzün Ayırmış Benden
Ölüyorum, Ölüyorum

Demi Demi Şirin Demi
Ben Çekerim Bunca Gamı
Dost Demi, Demi Şirin Demi
Gelir Geçer Dünya Gamı

Semahlar saf, kusurlar af ola. Semahlarınız kırklar semahı ola.

Hizmet gören canların hizmetleri kabul, muratları hâsıl ola.

Dil bizden nefes Pir Hünkâr’dan ola. Gerçeğin demine hü.

40 CAN LOKMASI

(Lokmalar dağıtılır görevli birisi; Göz nizam, el terazi, Dağıttım bu niyazı

Herkes oldumu hakkına razı. Diye sorar herkes lokma almışsa, Pir Lokmaya destur verir)

”Bismi-Şah ya hak!
Lokma hakkına evliya keremine, gerçekler demine desturu pir!
Lokması olanın lokması yürüye, Hak kabul ede, Gerçeğin demine hü!
Buyurun dostlar.”

40 CAN LOKMASI

(Yemekten sonra sırayla aşağıdaki gülbank okunur.)

“Bir-İsmi Şah ya Hakk!

Kazanıp var eden ele,
Pişirip soframıza getirene,
Bulunup soframızda oturana,
Hizmet edene, gönül dolusu selam olsun!

Artsın eksilmesin, taşsın dökülmesin,
Halkımız üretsin yesin, yedirsin,
Açlık hiçbir cana nasip olmasın!

Lokmalarınız karışsın katar olsun!
Lokmaların her biri bin derde derman olsun!
Yolunuz hak erenlerinin yolu olsun!
Gönlünüz insan sevgisiyle dolsun!
Kazancınız bol sofranız dolu olsun!
Yarasın Yiyene yedirene aşk olsun!
Hakka yürüyen X canımıza hatırına olsun!
Gerçeğin demine devranına hü!

Bir-İsmi Şah ya Hakk!

Hakk dedik Hakk adına,
hakka yürüyen can adına,
Hakk’la bir olan can adına,
Kırkıncı gününde kırklar adına,
Kırkların keremine sunduk bu lokmayı.

Ey aramızdan göçüp giden X….. canımız,
Toprağında bereketin eksik olmasın, dara gelmeyesin,

Yerin kırkların cemi olsun,

Aşk ve ışık içinde yatasın,
Çağırdığın pirin elinden tutsun,
Yaşadığımız bu dünyada yaptığın güzellikler seninle olsun,
Bilerek yâ da bilmeyerek yaptığın yanlışlıklar
Dost katında pir katında af olsun.
HAK yârin Hızır yoldaşın olsun.

Lokmalarımız yiyene yedirene delil ola!
Hakla bir ola cana AŞK ola!
Geride kalan hanesi, eşi, dostu,
Bir cümle yol dostları, dar günleri görmeye,
Dil bizden, nefes pir’den ola,
Pir ve Hakk defterine kaydola,
Gerçekler demine devranına hü!Desturu pir, bi-ismi-şah, ya Hak!

Niyazlarımız niyetlerimi gönlümüz temiz, yüzümüz ak ola!

Delillerimiz sır ola, Nuru gözümüzde gönlümüze ola

Aşkı muhabbetimiz daim ola.

(Diye delili sır edilir)

Oturan, duran, pir civan[71], arife nazar, gerçeğe hû!

Sırrı sır edip evine varıp, koğsuz gaybetsiz,

Yastığa baş koyan canların da demine hû!

Hû dedik erenlere, aşk olsun gidenlere, sefa verelim oturanlara.

“Dar çeken didar göre, erenler sefasına ere!”

Böylece erkân mühürlenmiş bitmiş olur.

* * *

MEZAR KALDIRMA ve MEZARTAŞI

Alevi Kızılbaşlık bir doğa inancıdır, beden ve canımız, hava, su, ateş, toprak gibi dört ana sırdan var olmuştur. Alevilikte ölüm yoktur, hakka yürüme vardır. Yaşamımız boyunca bedenimizin büyümesi için her türlü besini hakkın emri ve rızası ile topraktan almışızdır. Hakk’ın emir ve rızası ile topraktan aldığımız bedeni, devri daim için toprağa geri veririz.

Hakk’a yürüyen canımız toprağa verildikten aşağı yukarı bir yıl sonra toprak çöker, mezar taşı eğrilir. Canımızın mezarı kaybolmasın diye çöken mezar toprakla doldurulur, mezar taşı düzeltilir (veya eski geçici yazı taşın yerine yeni kalıcı mezar taşı yerleştirilir) çimeni, gülü, çiçeği sulanır, mezar yeri kıyısı belli olsun diye yeşil kıyı dikilebilir veya bir sıra doğal taş dizilebilir. Mezarın yanına hayvanlar için suluk konur. Buna mezar kaldırma denir. Kimileri, mezar kaldırmadan mezarı mermer ile döşemeyi, etrafını beton yükseltmeyi anlasalar da biz bakımlı, sade, doğal yeşil bir mezarı daha makbul buluruz. Alevilikte Hak yoluna emeği geçenlere türbe yapılır ki, bu yolumuzun sürekliliği açısından faydalı bir gelenektir.

”Mezar kaldırma” işi bittiğinde, pir veya ehil kişi şöyle bir gülbank okuyabilir.

”Bir-İsmi Şah ya Hak!

Hava, ateş, su, toprak ana hakkı için,

Âşıkların, sadıkların, Âlimlerin, kâmillerin hakkı için,

Hak yoluna ser veren evliyaların, pirlerin uluların hakkı için,

Yolu ve erkânı yürüten, ocakların, taliplerin hakkı için,

Devri Âlemi döndüren Şahı Merdan aşkına,

Hakk’a yürüyen ve gönlümüzde daim yeri olan X….. canımızın mezarını,

Taşını ve toprağını kaldırdık ki, yeri yurdu belli olsun.

Ya Hak, sen devrini daim eyle,

Ruhunu şad, toprağını bol, pirnur ışık eyle!

Hak meydanında, pir divanında, yüzü ak, özü pak ola!

Yüce Hak, ev halkına, eşine, çocuklarına, kardeşlerine,

Akraba, yaren ve yoldaşlarına sağlık,

Sabır ve metanet ihsan eyleye!

Dil bizden nefes pirden olsun!”

Mezar taşı yazı ve sembol örnekleri.

Mezarlar özelikle de “mezar baş taşları”, hakka yürüyenin kim olduğu, ne zaman doğup hakka yürüdüğü (öldüğü) dışında, o kişinin inancı kimliği ileriye yönelik mesajlarını, resim, semboller içermesi Alevilikte bir gelenektir. Mezar ziyaretlerinde atalarımızın bizlere ne mesajlar bıraktığını görmek ve ayrıca yüzlerce, binlerce yıl sonra, geçmişte yaşamış atalarımızın inanç ve kültürün izlerini sürmek mümkün olur.

Bu nedenle mezar ‘baş-taşları’ ve üzerindeki yazı semboller önemlidir. Doğa canlıdır her şeyi hareket ettirir ve zamanla eritir. Bugünlerde moda olan mermer kaplama mezarlar birkaç yıl sonra çatlar, betonda aynı, en uygun olanı en doğal olanıdır. Alevilik doğayı kutsayan bir inançtır, baş taşı önemlidir, mezarın diğer bölümlerinde mümkün olduğunca az taş, mermer kullanılmalı, beton mümkün oldukça hiç kullanılmamalıdır. Dünyada milyarlarca insanın yaşadığı yaşayacağı unutulmamalı her taraf beton mezarlığa çevrilmemelidir. Uzun süre kalıcı olması için “mezar baş taşları” kalın 2 kişinin kaldıramayacağı ağırlıkta olmalı, gerekirse altına ağılık başka bir taş monte edilerek mezar başına yerleştirilmelidir. Diğer mezarlardan (max 1 m) yüksek olmamalı. Taşın kendisi Alevi inanç kültürünü yansıtan bir figür motifle heykel gibi yapılabilir. Veya yüzeyi düzlenip (parlatılıp) üzerine gerekli yazılar resimler; bugün çeşitli yeni lazer, cnc, porselen foto vs. teknikleriyle kazınarak, vidalanarak, yapıştırılarak, yazılabiliyor. Mezar taşı yapan birçok yeni firma var, bütçenize uygun, sade, doğayı ve mezarın aylık bakımını düşünerek, uygun bir mezar taşı yaptırabilirsiniz.

Mezar taşına genelde hakka yürüyen kişinin adı soyadı, doğum ölüm tarihi yazılır. Bunun dışında kişi hakkında veya onun vermek istediği kısa bir cümle özlü söz 4’lük deyiş vs. yazılabilir. Ayrıca hakka yürüyen kişinin inancı veya siyasi duruşunu mesleğini vs. gösteren bir resim, figür olması iyi olur.

Semavi dinlerin mezarlarında dinin genel sembolü olan, haç işareti, Davut yıldızı veya İslami mezarlarda hilal ay, Arapça yazı, ruhuna Fatiha gibi yazı ve semboller yer alır. Alevi mezarlarında bunlara ve “Ruhuna Fatiha” veya İslami şiddeti çağrıştıran Zülfikar kılıç gibi İslami sembol ve yazılara kesinlikle yer verilmemelidir.

Alevi inanç kültürünün tüm toplumca kabullenilmiş ve resmi olarak tanınmış Tek bir sembolü logosu yoktur. Aleviliğin en önemli özelliği ve simgesi, semah dönen kadın erkek, İnsandır. Bugün var olan Alevi federasyonlarının amblemlerinde de bu öne çıkmaktadır.

Mezar taşlarına sembol olarak Elinde saz olan semah dönen insan figürleri (Pir Sultan) turna güvercin Anka vs. kuş. Güneş, yıldız, 12 burç, gül, çiçek, el-beşparmak, mum olabilir.

Mezar taşlarına yazılacak 4’lük deyişleri bu Erkannamenin sonundaki deyişlerden seçebilirsiniz. İnternette Alevi deyimleri, özlü sözler bulabilirsiniz.

DAB devrimci Aleviler birligi Alevi bektasi kizilbas pir sultan cem cemevi deniz gezmis mezar

Deniz Gezmiş

DAB devrimci Aleviler birligi Alevi bektasi kizilbas pir sultan cem cemevi dersim mezar tasi

Tarihi bir Alevi mezarı

DAB devrimci Aleviler birligi Alevi bektasi kizilbas pir sultan cem cemevi mezar tasi

Halil Peşkin

DAB devrimci Aleviler birligi Alevi bektasi kizilbas pir sultan cem cemevi mezar1

Doğan Dursun

DAB devrimci Aleviler birligi Alevi bektasi kizilbas pir sultan cem cemevi nazim mezar

Nazım Hikmet

DAB devrimci Aleviler birligi Alevi bektasi kizilbas pir sultan cem cemevi Tuncel-Kurtiz-Mezar

Tuncel Kurtiz

DAB devrimci Aleviler birligi Alevi bektasi kizilbas pir sultan cem cemevi mezar 33

Can Yücel

DAB devrimci Aleviler birligi Alevi bektasi kizilbas pir sultan cem cemevi ibo mezar

İbrahim Kaypakkaya

Âşık Mahzuni Şerif

KAYNAKÇA

“Bu Alevilikte Hakk’a Uğurlama Erkânı” aşağıdaki kaynaklardan yararlanılarak derlenmiştir.

Anadolu Aleviliğinde Hakka yürüme erkânı (Bektaş Alagöz Stadtallendorf AKM)
Alevilikte ölümle ilgili ritüeller (Sosyolog Ali Aktaş)
Hakka yürüyen can için yol, erkân (Haşim Kutlu)
Sırrı Hakikat Kapısı (Pir Ali Bali)
Alevilikte Hakka Yürüme (Barış Aydın)
Kızılbaş Alevilerde, 40 Erkânı (Mustafa Mısır dede)
Kızılbaş Alevilerde Hakka yürüme, 40 Erkânı (Ali Seydi Koçak)
Hakka Yürüme, Dardan İndirme Erkânı ( Ali Haydar Celasun, H. Kılavuz, Esat Korkmaz
Alevilikte Hakka Yürüme Erkânı (Dergâhta Birlik Çalışmaları)
Alevilikte Hakka Yürüme Erkânı (Dede Cemal Şahin – PSAKD Yenimhalle ve Hubyarı Sultan Der.)
Alevilikte Yeni Yol Erkan çalışmaları (Abdalmusa, Tarsus, Çorum, Eskişehir toplantıları)
Hakka yürüyen Alevi Bektaşi canlar için cenaze erkânı, Kemal Soyer 2015
Türkiye, Almanya, Hollanda, Danimarka, Avusturalya Alevi Federasyonları Cenaze Erkânları.

Not: Devrimci Aleviler Birliği üye ve gönüllülerinin katkısı da alınarak, 9 Ekim 2016 DAB Genel Kurulu’nda onaylnıp ek belge ve düzenlemeler yapılıp Şubat 2017’de yayınlanmıştır.

_________________________________________________________________________________________

EK BELGELER

Rızalık vekâlet formu
Erkan düzeni /meydan planı örnek.
Hakka yürüme erkânı için devriye deyiş ve semahlar
Alevi erkân terimleri açıklama sözlük.

Rızalık vekâlet formu

____________________________________________________________________________

Erkan düzeni /meydan planı örnek.

_________________________________________________________________________

Hakka yürüme erkânı için

Devriye deyiş ve semah örnekleri.

Cihan var olmadan ketmî âdemde,

Cihan var olmadan ketmî âdemde,

Hak ile birlikte yekdaş idim ben.

Yarattı bu mülkü çünkü o demde,

Yaptım tasvirini nakkaş idim ben.

Anasırdan bir libasa büründüm,

Nar-ü bad-ü hak-ü abdan göründüm.

Hayrülbeşer ile dünyaya geldim,

Âdem ile bile bir yaş idim ben.

Âdemin sulbünden Şit olup geldim,

Nuh-u nebi olup Tufana girdim.

Bir zaman bu mülke İbrahim oldum,

Yaptım Beytullahı taş taşıdım ben.

İsmail göründüm bir zaman ey can,

İshak, Yakub, Yusuf oldum bir zaman.

Eyyub geldim çok çağırdım el’aman,

Kurt yedi vücudum kan yaş idim ben.

Zekeriya ile beni biçtiler,

Yahya ile kanım yere saçtılar.

Davut geldim çok peşime düştüler,

Mührü Süleyman’ı çok taşıdım ben.

Mübarek asayı Musa’ya verdim,

Ruhu’l kuds olup Meryem’e erdim.

Cümle evliyaya ben rehber oldum,

Cibril-i Emin’e sağdaş idim ben.

Sulb-i pederinden Ahmed-î Muhtar,

Olup da cihana geldim aşikâr

Ali ile çok takındım zülfikar

Kul iken zat ile sırdaş idim ben.

Tefekkür eyledim ben kendi kendim,

Mucize görmeden imana geldim.

Şah-ı Merdan ile Düldül’e bindim,

Zülfikar bağladım tığ taşıdım ben.

Sekahüm hamrından içildi şerbet,

Kuruldu aynül cem ettik muhabbet.

Meydana açıldı sırrı hakikat,

Aldığım esrarı çok taşıdım ben.

Hidayet erişti bize Allah’tan,

Biat ettik cümle Resulullah’tan.

Haber verdi bize seyr-i fillahtan,

Şah-ı Merdan ile sırdaş idim ben.

Bu cihan mülkünü devredip geldim,

Kırklar Meydanı’nda erkâna girdim.

Şahı Velayet’ten kemerbest oldum,

Selman-ı Pak ile yoldaş idim ben.

Şükür matlabımı getirdim ele,

Gül oldum feryadı verdim bülbüle.

Cem olduk bir yere Hak ile,

Kırklar Meydanı’nda ferraş idim ben.

İkrar verdik cümle dizildik yola,

Sırrı faş etmedik asla bir kula.

Kerbela’da İmam Hüseyn’le bile,

Pak ettim damenî gül taşıdım ben.

Şu fena mülküne çok geldim gittim,

Yağmur olup yağdım ot olup bittim.

Urum diyarına ben irşat ettim,

Horasan’dan gelen Bektaş idim ben.

Gahı nebi gahi veli göründüm,

Gahi uslu gahi deli göründüm.

Gâhi Cahil gâhi A’lim göründüm,

Kimse bilmez sırrımı kallaş idim ben.

Hamdülillah şimdi Şiri dediler,

Geldim gittim zatım hiç bilmediler.

Sırrımı kimseler fehmetmediler,

Hep gelen mahlûka kardaş idim ben.

VAHDETNAME

Daha Allah ile cihan yok iken
Biz anı var edip ilan eyledik
Hakk’a hiçbir layık mekân yok iken
Hanemize aldık mihman eyledik

Kendisinin ismi henüz yok idi
İsmi şöyle dursun cismi yok idi
Hiçbir kıyafeti resmi yok idi
Şekil verip tıpkı insan eyledik

Allah ile burda birleştik
Nokta-i amaya girdik yerleştik
Sırr-ı Küntü kenzi orda söyleştik
İsmi şerifini Rahman eyledik

Aşikar olunca zat ü sıfatı
Kûn dedik var ettik bu semavatı
Birlikte yarattık hep kainatı
Nam ü nişanını cihan eyledik

Yerleri gökleri yaptık yedi kat
Altı günde tamam oldu kainat
Yarattık içinde bunca mahlûkat
Erzakını verdik ihsan eyledik

Asılsız fasılsız yaptık cenneti
Huri gılmanlara verdik ziyneti
Türlü vaatlerle her bir milleti
Sevindirip şad ü handan eyledik

Bir cehennem kazdık gayetle derin
Laf ateşi ile eyledik tezyin
Kıldan gayet ince kılıçtan keskin
Üstüne bir köprü mizan eyledik

Gerçi Kün emriyle var oldu cihan
Arş-ı Kürsü gezdik durduk bir zaman
Boş kalmasın diye bu kevnü mekan
Ademin halkını ferman eyledik

İrfan olan bilir sırrı müphemi
İzhar etmek için ism-i azamı
Çamurdan yoğurduk yaptık ademi
Ruhumuzdan bir ruh revan eyledik

Adem ile Havva birlik idiler
Ne güzel bir mekan bulduk dediler
Cennetin içinde buğday yediler
Sürdük bir tarafa puyan eyledik

Adem ile Havva’dan geldi çok insan
Nebiler Veliler oldu mümayan
Yüzbin kere doldu boşaldı cihan
Nuh Naciyullah’a tufan eyledik

Salih’e bir deve eyledik ihsan
Kayanın içinden çıktı nagehan
Pek çokları buna etmedi iman
Anları hak ile yeksan eyledik

Bir zaman Eshab-ı Kefh’i uyuttuk
Hazreti Musa’yı Tur’da okuttuk
Şit’i çulha yaptık bezler dokuttuk
İdris’e biçtirip kaftan eyledik

Süleyman’ı Dehr’e sultan eyledik
Eyyub’a acıdık derman eyledik
Yakub’u ağlattık nalan eyledik
Musa’yı Şuayb’a çoban eyledik

Yusuf’u kuyuya attırmış idik
Mısır’da kul diye sattırmış idik
Zeliha’yı ona çattırmış idik
Zellesinden bendi zindan eyledik

Davut peygambere çaldırdık udu
Kazadan kurtardık Lût ile Hûd’u
Bak ne hale koyduk nar-ı Nemrud’u
İbrahim’e bağ u bostan eyledik

İsmail’e bedel cennetten kurban
Gönderdik şad oldu Halil ür rahman
Balığın karnını bir hayli zaman
Yunus peygambere mekan eyledik

Bir mescide soktuk Meryen Ana’yı
Pedersiz doğurttuk orda İsa’yı
Bir ağaç içinde Zekeriya’yı
Biçtirip kanına rızan eyledik

Beyt-i Mukaddes’te Kudüs şehrinde
Nehri Şeria’da Erden nehrinde
Tathir etmek için günün birinde
Yahya’yı, İsa’yı üryan eyledik
Böyle cilvelerle vakit geçirdik
Bu enbiya ile çok iş bitirdik
Başka bir Nebi’y-yi zişan getirdik
Anın her nutkunu Kur’an eyledik

Küffarı Kureyşi ettik bahane
Muhammet Mustafa geldi cihane
Halkı davet etmek için imane
Murtaza’yı ona ihvan eyledik

Ana kıyas olmaz asla bir nebi
Nebiler şahıdır Hakk’ın habibi
Biz anı Nebi’y-yi ihsan eyledik

Hak Muhammed-Ali ile birleştik
Hep beraber Kabe-kavseyn’e gittik
O makamda pek çok muhabbet ettik
Leylerel esrayı seyran eyledik

Bu sözleri sanma her insan anlar
Kuş dilidir bunu Süleyman anlar
Bu sırrı müphemi arifan anlar
Çünkü cahillerden pinhan eyledik

Hak ile hak idik biz ezeliden
Ta ruz-i Elest’te Kalubeli’de
Mekan-ı Hüda’da bezm-i celide
Cemalini gördük iman eyledik

Vahdet alemini bilmeyen insan
İnsan suretinde kaldı bir hayvan
Bizden ayrı değil Hazreti Süphan
Bunu Kur’an ile ayan eyledik

Sözlerimiz bizim pek muhakkaktır
Doğan ölen yapan bozan hep Hak’tır
Her nereye baksan Hakk’ı mutlaktır
Ahval-i vahdeti beyan eyledik

Vahdet sarayına girenler için
Hakkı hakkel yakın görenler için
Bu sırrı Harabi bilenler için
Birlik meydanında cevlan eyledik

Haktan Gelirim

Ger aslım sorarsan ben bir niyazım
Sabır ilmi derler yerden gelirim
Katre idim şimdi ummanlar oldum
Arştaki kandilden nurdan gelirim

Ben “Kalu Bela” da buldum izimi
Döndürmedim bir dem Hakk ‘tan yüzümü
Ateş-i aşkına yaktım özümü
Halil İbrahim’le nardan gelirim

Sual eylerisen benim sırrımdan.

Cümlemizi var eyledi varından
Yarattı her şeyi kendi nurundan
Hakk ile hak olan sırdan gelirim

Cebrail çerağı alır eline
Seyretmeye gelir dostun iline
Hayranım şakıyan dudu diline
Rıdavan kapı açtı şardan gelirim.

Teni sual etme ten kuru tendir
Can anın içinde gevher-i kandır
Bu ilim deryası bahri ummandır
Sırrı kal eyleyen serden gelirim.
Mansur ile varıp dara çekildim
Yusuf ile kul olup bile satıldım
Şam’da İsa ile göğe çekildim
Musa ile dahi Tur’dan gelirim.
Mahkemede sual sordu kadılar
Kitapları orta yere koydular
Sen bu ilmi kimden aldın dediler
Üstadımdan aldım pirden gelirim.
Nesimi’yim ikrarımla belliyim
Gerçek erenlerin kemter kuluyum
Has bahçesinin gonce gülüyüm
Münkir münafıka Hakk ‘tan gelirim.

KİM BİLİR

Katre idim, ummanlara karıştım,

Kaç bulandım, kaç duruldum kim bilir.

Devir edip alemleri dolaştım,

Bir sanata kaç sarıldım kim bilir.

Bulut olup ağdığımı bilirim.

Boran ile yağdığımı bilirim.

Alt anadan doğduğumu bilirim,

Kaç ebeden kaç dürüldüm kim bilir.

Kaç kez gani oldum, kaç kere fakir,

Kaç kez altın oldum, kaç kere bakir.

Bilmem ki, katip ismimi okur,

Kaç defterde kaç dürüldüm kim bilir.

Baza nebat oldum, toprakta sürdüm.

Bilmem kaç atanın, sulbünde durdum.

Kaç defa sorgu, suale girdim,

Kaç defa Hakka Yürüdüm, kim bilir.

Kaç kez alet oldum, elde bakıldım.

Semadan kaç kere indim, kim bilir.

Balcık olup, kerpiç kerpiç döküldüm.

Kaç bozuldum, kaç kuruldum kim bilir.

Dünyayı dolaştım, hep kara batak,

Görmedim bir karar, bilmedim bir durak,

Üstümü kaç kere örttü bu kara toprak.

Kaç serildim, kaç dirildim kim bilir.

Gürfani’yim, süreğim bos değil,

İyi bil ki kara bağrım tas değil,

Felek ile hatırım, hiç hoş değil,

Kaç baritim, kaç darıldım kim bilir.

LA MEKAN ELİNDEN BİR NİŞAN İKEN

La mekan elinden bir nişan iken
Meni zuhur etti ol kan içinde
Üç yüz altmış altı şehirden gelip
Özüm katre oldu umman içinde

Bir zaman ummanda cansız yatırdı
Cana ceset verip vücut yetirdi
Gıda verip kalp içinde oturttu
Rızkımı yarattı ol kan içinde

Tekmil vücudumla saldı cihana
Tasvir verip iki babdan ayana
Gözümde Işık oldu baktım cihanda
Nice bencileyin bu han içinde

Bir zaman anadan şir emdim kandım
Tez vakitte dahi ondan usandım
Diş bitirdim abu nana dayandım
Vücudum besledim cihan içinde

On beşe girince kemali buldum
Nefse uyup isyan bahrine daldım
Bir zaman uğraştım otuza geldim
Her dem gezer idim güman içinde

Çok ilim okudum aklım yetmedi
Çok amel kazandım fayda etmedi
Çok cehd ettim kimse elim tutmadı
Hor zelil gezdim ben devran içinde

İlm-i ledün dersin kamilden aldım
Okudum fehmettim sırrını bildim
Hakikat şehrini arzedip geldim
Bir kamile yettim irfan içinde

İptida nefsimden okuttu beni
Lütfundan diriltti bu ölmüş teni
Merhamet eyledi ol gönlü gani
Özüm kande idi umman içinde

Noksani’yem cismimdeki can olan
Gönlümün evine hem sultan olan
Okutup dinleyen hemi söyleyen
Daim gelir gider her can içinde

LÂ MEKAN İLİNDEN MİSAFİR GELDİM

Lâmekân ilinden misâfir geldim
Şu fenâ mülküne bastım kademe
Nerenin selâmın getürdün dersen
Şu fenâ mülküne gelüb bu deme

Şu fenâ mülküne gelüb giderken
Sarvân olub bin bir katar yederken
Yoğurub çamurum balçık ederken
Şecerimle su taşıdım Âdem’e.

Âdem’den ön âdem çok geldi gitti
Mülk sâhibi bu cihânı halk etti
O yuğurdu yaptı hem o yarattı
Yedi kez emeğim geçti bu deme.

Ben bu dam içinde ırmağ akıttım
Celâlimden âdemoğlun kakıttım
Muhkem tuttum kab evimi berkittim
Anın içün İblis girmez kubbeme.

Şu fenâ mülküne gelüb yetmeden
Ekilüben can tohumu bitmeden
Kaldırub binâsın tamâm etmeden
Arş altında yönüm döndüm kıbleme.

Ben kıblemi kıblem beni bilübdür
Evliyâ enbiyâ andan olubdur
Ben bilürem anam benden gelübdür
Ol vakitte nikâh kıydım babama.

Ben hocamı kucağımda büyüttüm
Kudret meyin emzik verüb avuttum
Ders verüben ben hocamı okuttum
Dört kitabdan ders verirdim hocama.
Ben obam içinde mekânda iken
Hak ’le bile mi’racda iken
Mûsâ’la doksan bin kelâmda iken
Doksan bin ilmi koydum abama.

Ben obam içinde bâkî can idim
A’lim idim, din idim, imân idim
Kendisi Hakk idi ben zindân idim
Şimdi gelmiş sultan olmuş obama.

Şükr olsun Hatâyî sırdır sözlerim
Aşk âteşin derûnumda gizlerim
Günden ayan aslâ görmez gözlerim
Âhır kârdan bu yazıldı adıma.

TÜRLÜ RENGE BOYANDIM

Göklerden süzüldüm tertemiz indim

Yere indim, yedi renge boyandım

Boz bulanık bir sel oldum yürüdüm

Çeşit çeşit türlü renge boyandım

Azgın azgın çağlayarak akarak

İnsafsızca tahrip edip yıkarak

Ne utandım ne kimseden korkarak

Kusur günah kirli renge boyandım

Bir kuru sevdanın peşine düştüm

Nice kayalardan taşlardan uçtum

Irmağa kavuştum kendimden geçtim

Utandım da kirli renge boyandım

Yüzlerimi yere vurdum süründüm

Çok dolandım ırmak olup göründüm

Eleklerden geçtim yundum arındım

Kamilane karlı renge boyandım

Irmak olup kavuşunca denize

Dalgalandık coştuk taştık biz bize

Çok zaman seyrettim aya yıldıza

Aydın parlak nurlu renge boyandım

Veysel yoktan geldim, yok olup geçtim

Ben diyenler yalan, gerçeği seçtim

Bir buhar halinde göklere uçtum

Kayboldum o sırlı renge boyandım

ALMADAN YETİŞ

Yine felek yıktın bağı bendimi

El atıp güllerim solmadan yetiş

Sen irşat edersin cümle âlemi

Cesette canımı almadan yetiş

Kazanım kuruldu suyum ılıdı

Şu zayıf bedenim silindi yundu

Yakasız yensiz bir gömlek geldi

Üç beş arşın beze sarmadan yetiş

Kavim kardeş tabutumu açttılar

Aldılar meftimi yüksek tuttular

Eğersiz yularsız ata attılar

Musalla taşına koymadan yetiş

Bir yel eser şu sineme dokunur

Kemiklerim turaplara dökülür

Örterler üstümü duaz okunur

Karanlık kabire koymadan yetiş

Canlar gelir dualarım verilir

Şahmetimden kabristanlar yarılır

Yedi yerde komşu hakkı sorulur

Münker nekir sual sormadan yetiş

Sultan Mehemmet’im özünü birle

Özünü birle de sözünü söyle

Pirin eşiğine bir niyaz eyle

Aşkın narına yanmadan yetiş

GELDİ GEÇTİ ÖMRÜM BENİM

Geldi geçti ömrüm benim

Şol yel esip geçmiş gibi

Hele bana şöyle gelir

Bir göz yumup açmış gibi

İş bu söze Hak tanıktır

Bu can gövdeye konuktur

Bir gün ola çıka gide

Kafesten kuş uçmuş gibi

Miskin adem-oğlanını

Benzetmişler ekinciye

Kimi biter kimi yiter

Yere tohum saçmış gibi

Bu dünyada bir nesneye

Yanar içim göynür özüm

Yiğit iken ölenlere

Gök ekini biçmiş gibi

Bir hastaya vardın ise

Bir içim su verdin ise

Yarın anda karşı gele

Hak şarabın içmiş gibi

Bir miskini gördün ise

Bir eskice verdin ise

Yarın anda sana gele

Hulle donun biçmiş gibi

Yunus Emra bu dünyada

İki kişi kalır derler

Meger Hızır, İlyas ola

Abu hayat içmiş gibi

Bir kandilden bir kandile atıldım

Bir kandilden bir kandile atıldım

Türap olup yeryüzüne saçıldım

Bir zaman hakk idim Hakk ile kaldım

Gönlüme od düştü yandım da geldim

Ezelden evveli bir Hakk’ı bildik

Hakk’dan nida geldi Hakk’a Hakk dedik

Kırklar meydanında yunduk pak olduk

İstemem taharet yundum da geldim

Şunda bir kardaşla kayda düşmüşüm

Pirler makamında yanmış pişmişim

Kırklar meydanında hem görüşmüşüm

İstemem yanmayı yandım da geldim

Şah Hatayı eydür senindir ferman

Olursun her kulun derdine derman

Güzel Şah’ım sana bin canım kurban

İstemez kurbanı kestim de geldim

DOSTLAR SAFA İLE GÖNDERİN BİZİ

Geldim gider oldum illerinize,

Dostlar safa ile gönderin bizi.

Doyamadım tatlı dillerinize,

Dostlar safa ile gönderin bizi

Şöyle bir güzelden ahd alamadım,

Bir ahdine bütün yâr bulamadım.

Bir daha ya geldim, ya gelemedim,

Dostlar safa ile gönderin bizi.

Himmet eylen, şu dağları aşalım,

Pir aşkına kaynaşalım, coşalım.

Gelin birer birer rızalaşalım,

Dostlar safa ile gönderin bizi.

Çıkalım yaylaya, inelim düze,

Himmet eylen yaran ahbaplar bize.

Bir selam göndersem, gelir mi size’

Dostlar safa ile gönderin bizi.

Pir Sultan Abdal’im Hakk’a yakındır,

Edebi, erkânı hemen takın dur.

Ölüm uzak derler, hemen yakındır,

Dostlar safa ile gönderin bizi.

DOSTLAR BENİ HATIRLASIN

Ben giderim adım kalır,

Dostlar beni hatırlasın.

Düğün olur bayram gelir,

Dostlar beni hatırlasın.

Can kafeste durmaz uçar,

Dünya bir han, konan göçer.

Ay dolanır yıllar geçer,

Dostlar beni hatırlasın.

Can bedenden ayrılacak,

Tütmez baca yanmaz ocak.

Selam olsun kucak kucak,

Dostlar beni hatırlasın.

Ne gelsemdi ne giderdim,

Günden güne arttı derdim.

Garip kalır yerim yurdum,

Dostlar beni hatırlasın.

Açar solar türlü çiçek,

Kimler gülmüş kim gülecek.

Murat yalan ölüm gerçek,

Dostlar beni hatırlasın.

Gün ikindi akşam olur,

Gör ki başa neler gelir.

Veysel gider adı kalır,

Dostlar beni hatırlasın.

FIRSAT ELDE İKEN

Fırsat elde iken bir amel kazan,

Gül cemalin bir gün solsa gerektir.

Zevkine aldanma kanma dünyaya.

Dünya malı burda kalsa gerektir.

Câhil bildiğinden hiç geri kalmaz

Bin nasihat etsen bir pula almaz

Kişinin ettiği yanına kalmaz

Herkes ettiğini bulsa gerektir

Yarın Hakk’ın divanına varılır,

Ruz-u mahşer günü sual sorulur.

Günahın tartarlar nizam kurulur,

Orda haklı hakkın alsa gerektir.

Bana böyle geldi Mevlâ’dan hitap

Dil tutulur ol dem verilmez cevap

Kimine lûtf olur kimine azap

Cennet tâmu Hak’tır dolsa gerektir

Genç Abdal’ım Hakk’a yakın olana,

İtikadı bütün sadık olana,

Hakikatte Hakk’a âşık olana,

Divanda şefaat olsa gerektir

ÖLÜM ÖLÜR BİZ ÖLMEYİZ

Dost ile dosta yanmışız
Servet ile övünmeyiz
Hak deyip Hak’ka dönmüşüz
Cennet için dövünmeyiz
Bütün evren semah döner
Aşkından güneşler yanar
Aslına ermektir hüner
Beş vakitle avunmayız.

Cananımız canımızdır
Teni bizim tenimizdir
Sevgi bizim dinimizdir
Başka dine inanmayız

Hakir görmeyiz insanı
Cümlemizin birdir canı
Şiir, müzik Hak lisanı
Çalar söyler usanmayız

Hüdai’yim Hüda’mız var
Pir elinden bademiz var
Muhabbetten gıdamız var
Ölüm ölür biz ölmeyiz

GELİRİM

Ben Mehdi değilim ama erenler
Bu gün ölür yarın gene gelirim
Ya bir ceylan canda, ya da çiçekte
Değişerek başka sene gelirim.

Bedenim toprağa girer devrilir
Kemiklerim yuvarlanır sivrilir
Katı madem toz toz olur çevrilir
Rüzgârlara bine bine gelirim.

Böyle emreyledi beni yaradan
Hep onaydım bin yıl geçse aradan
Tüm madde geçecek böyle sıradan
Geleceğe gider düne gelirim.

Mahzuni elbetde bu handa kalmam
Gelip gitmeklikten usanmam yılmam
Kimseye bilinen misafir olmam
Kalırsam bilimle fene gelirim.

GERİ GELİRİM

Işık iken rahmandan rahime indim
Özüme denk düşen yeri bulurum
Ey can beni değil cesetim gömdün
Bu gün insan yarın bitki olurum.

Kalıp dinlenince ruh Hakk’a yürür
Öz didara erer bedense çürür
Beni herkes ayrı şekilde görür
Devr-i donla türlü renkler alırım.

Ezeli kâinat benim zerremde
Sorma ey can sorma “hani nerende”
Bulur kişi hakikate erende
Bu gün gider yarın geri gelirim.

(Ezeli Doğanay)

CAN BEDENDEN UÇTU GİTTİ

İste geldim, iste gittim.

Yaz çiçeği gibi bittim.

Su dünyada ne is ettim,

Ömürcüğüm geçti gitti.

Çağırdılar Pir geldi,

Her biri bir işe yeldi,

Komşulara haber saldı,

Can bedenden uçtu gitti.

İste geldi yuyucular,

Tenime su koyucular,

Pirimin elinde makas,

Kefenimi biçti gitti.

Ayırdılar ailemizden,

İp bağladılar belimizden,

Berk tuttular kolumuzdan,

Can nefesten uçtu gitti.

Götürdüler mezarıma,

Sığındım Hak Kerime,

Toprak vurdular serime,

Gözüm yaşı tastı gitti.

Hizmetimiz oldu tamam,

İste geldi, ayrılık zaman,

Yardımcımız Bozatlı Hızır

Ten toprağa karıştı gitti.

ALDANMA HEY ÂDEMOĞLU

Aldanma hey Âdemoğlu

Bugün yalan, dün de yalan

Yarın diye sorma soru

Gece yalan, gün de yalan

Ömür, saklambaç oyunu

Gören var mı ced, soyunu

Toprak açınca koynunu

Çürür gider ten de yalan

Ölç, biç, hesapla çapını

Boşa yükseltme yapını

Ecel çalınca kapını

Sağ, sol kalmaz, yön de yalan

Kanma münkirin sözüne

Tapın sevdanın özüne

Toprak dolunca gözüne

Bir de yalan, bin de yalan

Ömür şarap bir biçimde

Gün tükenir, her içimde

Her şey insanın içinde

Şeytan yalan, cin de yalan

Kök saldık bir fani hana

Yaprak dökeriz yan yana

Tapacaksan tap insana

Kitap yalan, din de yalan

GERİ GELİRİM

Işık iken rahmandan rahime indim
Özüme denk düşen yeri bulurum
Ey can beni değil cesetim gömdün
Bu gün insan yarın bitki olurum.

Kalıp dinlenince ruh Hakk’a yürür
Öz didara erer bedense çürür
Beni herkes ayrı şekilde görür
Devr-i donla türlü renkler alırım.

Ezeli kâinat benim zerremde
Sorma ey can sorma “hani nerende”
Bulur kişi hakikate erende
Bu gün gider yarın geri gelirim.

Ezeli Doğanay. ( 1966 Erzurum. )

ENEL HAK

Bir ömür dolandım devri alemde

Kimi Hüda, kimi kula benzetti

Gözlerim kamaştı seyri alemde

Kimi altın, kimi pula benzetti

Rüzgâr oldum, cümle cana dokundum

Kitap oldum, sayfa sayfa okundum

Nice gönüllere davetsiz kondum

Kimi hancı, kimi yola benzetti

Pazarda köleydim, sarayda beydim

Göklere boy atıp, toprağa değdim

Hem isyan eyledim, hem boyun eğdim

Kimi tufan, kimi dala benzetti

Dane oldum, eleklerde elendim

Köşkler kurdum, kapı kapı dilendim

Gönül tezgâhında pazar eylendim

Kimi libas, kimi çula benzetti

Kör gözlere bir kul, görene Haktım

Yere indim, gökte kendime baktım

Her ayak izimde bin renk bıraktım

Kimi kara, kimi ala benzetti

Âdem kimliğimle gezdim dolandım

Kimi gün duruldum, kimi bulandım

Aşk çölünde gözyaşımla sulandım

Kimi diken, kimi güle benzetti

Bin cana bürünüp, bir can göründüm

Göklerde kuş oldum, yerde süründüm

Balıktım gizlendim suya büründüm

Kimi umman, kimi göle benzetti

İdam sehpasına Enel Hak yazdım

Dört kitap üstüne künyemi kazdım

Bir kordum tutuştum, âlemi gezdim

Kimi ataş, kimi küle benzetti

ERENLER

Kırkların cemine kurdum tezgâhı

Dolu içtim yaman oldum erenler

Savurdum sevabı, yaktım günahı

Ataşında duman oldum erenler

Kırk dokuz yıl nefsim ile savaştım

Benlik hırkasına sığmadım taştım

Arınarak bir deryaya ulaştım

Bir damlaydım, umman oldum erenler

Bir zaman yoksuldum, aşkı dilendim

Tohum oldum, gönüllerde elendim

Ekildim, biçildim harman eylendim

Yel savurdu, saman oldum erenler

Malımla, mülkümle boyum ölçtüler

Güz göründü teker, teker göçtüler

Bir yalan lokmaydım, yedi içtiler

Ben, kendime haram oldum erenler

GELDİM BU GÜNE…

Daha âdemoğlu bulmadan vücut

Bir ummana girip geldim bu güne

Can, tene bürünüp etmeden rücuh

Toz dumana girip geldim bu güne

Yokken hiçbir beden, ne gövde, ne baş

Yer gök köpürmüştü, ne toprak, ne taş

Evren bir beşikti, her taraf ataş

Bir virana girip geldim bu güne

On dört milyar yılda var oldu yurdum

Alevler içinde bir mekân kurdum

Göklerden dökülen bir tutam nurdum

Dondan dona girip geldim bu güne

Türden türe döndüm, gölde gizlenip

Dağlarda, ovada, çölde gizlenip

Gerdeksiz, gömleksiz dölde gizlenip

Kandan kana girip geldim bu güne

Bir zaman sürünüp, sonra uçarak

Göklerde dolandım, yer oldu ırak

Ne yolum tükendi, ne de son durak

Handan hana girip geldim bu güne

Bin tene bürünüp âdemden beri

Gözlere göründüm et, kemik, deri

Ben bir seyran gâhım, benden içeri

Candan cana girip geldim bu güne

GİDER

Ecel, avlanır etrafta

Beden, canı saklar gider

Gece gündüz dört tarafta

Gizli gizli yoklar gider

Nerde, nasıl, ne zamanda

Göze perde iner anda

Suç, günahı bu devranda

Kara toprak paklar gider

Azrail, gelir sesine

Kilit vurur nefesine

Musalladan ötesine

Aç sırtında, toklar gider

Boş düşlerin yok gereği

Budur yaşamın gerçeği

Murat derler güz çiçeği

Âdem, arı; koklar gider

HACI BEKTAŞ

Kırk asır dolandım, dört kitap gördüm

Hep sana çıkıyor yol Hacı Bektaş

Kapında bin kulla semahlar döndüm

Birdi, yetmiş iki kol Hacı Bektaş

Gönül Kâbe dedin, gönlümü açtım

Dar geldi din, kitap, sığmadım taştım

Zemzem zehir oldu, Sırat’tan kaçtım

Susadım sevdana dol Hacı Bektaş

Kapından öteye kapı bilmem ben

Gönlüme sığmayan yapı bilmem ben

Toprak yolcusuyum, tapu bilmem ben

Yolunda bağ, bostan bol Hacı Bektaş

Âdeme büründüm et, kemik, deri

Kapında toz oldum girdim içeri

Madımak’ta yandım, dönmedim geri

Mahsuni tanıktır sor Hacı Bektaş

Arındım benlikten, kovdum kinimi

Çöllere savurdum kitap, dinimi

Sevgiye çevirdim, aşka yönümü

Gel bana yaradan ol Hacı Bektaş

HAZAN YELİ

Hazan yeli estiğinde

Ne bir yaprak, ne dal kalır

Can, bedene küstüğünde

Ne bir takat, ne hal kalır

Umutlar, sele karışır

Anılar, yele karışır

Masallarda can yarışır

Ne bir falcı, ne fal kalır

Ataş düşer ocaklara

Dert birikir kucaklara

Bir bakarsın dört yan kara

Ne bir yeşil, ne al kalkır

Nazar değer, nazarlığa

Can karışır pazarlığa

Koldan kola mezarlığa

Beden gider, bir sal kalır

HOCA

Tepeden tırnağa bizdeki namus

Bacak arasına sığmıyor hoca

Yar koynunda başlar ibadetimiz

Gönül beş vakide doymuyor hoca

Elde, belde, dilde başlar ibadet

Gönlümüze inmiş, böyle der ayet

Don değil örtümüz, tenden ibaret

Kem gözle bakanlar görmüyor hoca

Kitabımız yazmaz farz, vacip, sünnet

Aklımız ermezse etmeyiz mihnet

Senin olsun huri, melekli cennet

Gönül o kapıdan girmiyor hoca

Namus, arınmaktır yalandan, kinden

Gönüle girmektir koparak tenden

Yüzün aç, bir zarar gelmez ki benden

Çarşafına aklım ermiyor hoca

Gerdeğe sokuldum, çıkmadan kırkım

Kovdum cinsiyeti, kalmadı farkım

Ar, namus suyuyla dönerken çarkım

Uğraşma tersine dönmüyor hoca.

KILAVUZ EYLEYİP ZEVK-İ SEFAYI

Kılavuz eyleyip zevk-i sefayı

İçtiğim şarabın ozanı oldum

Meyhanede çekip, çekip kafayı

Sahte tabuların bozanı oldum

Aramayın boşa, işte ben dedim

Ne gökte, ne yerde her şey ten dedim

Yaktım dört kitabı, ilim, fen dedim

Akıl deryasının sazanı oldum

Hacıya büründüm dost geze, geze

Âdeme göründüm post geze, geze

Şarabı aşkıma eyleyip meze

Aklımın kaynayan kazanı oldum

Konmadım mal, mülke; teptim her şeyi

Toprağın tapusu, toprakta deyi

Sildim alnımdaki kara lekeyi

Kendi kaderimin yazanı oldum.

KIRKINI TÜKETİP MUTLU OLABİLİRSEN

Kırkını tüketip mutlu

Ol bakam, olabilirsen

Kar bürünen saçlarını

Yol bakam, yolabilirsen

Bahar biter, geçer yazın

Tükenir gençliğin hızın

Tadı kalmaz sözün, sazın

Çal bakam, çalabilirsen

Evin, barkın yapısını

Çalan olmaz kapısını

Malın, mülkün tapusunu

Al bakam, alabilirsen

Gün tükenir, olmaz hayrı

Yollar çatallaşır gayrı

Can ve beden, yollar ayrı

Kal bakam kalabilirsen

Zaman ve ömür savaşı

Can yenilir, yok rövanşı

Durulur aşkın deryası

Dal bakam dalabilirsen

Yüklenip kederi, gamı

Terk ederken yıkık damı

Azat edip Hıdır Çam’ı

Sal bakam salabilirsen

KÜNYEM

Künyemi sorsanız gayet ezelden

Yezidin elinden giz oldum geldim

Bir dava uğruna vazgeçtim serden

Mansur’dan bugüne iz oldum geldim

Bir zaman Yunus’tum Hakk’ı aradım

Yeri, göğü, dağı, taşı taradım

Ben gökte ararken yerde rastladım

Âdem-i çehreye yüz oldum geldim

Bir yanım Karun’du, bir yanım darda

Bir yanım korlarda, bir yanım karda

Bir ömür tükettim kör kuyularda

Yusuf’a zindanda göz oldum geldim

Öfkemle sarsıldı, surlar yerinden

Hiç bir güç sökemez, köküm derinden

Pir’imi kurtarıp Hınzır şerinden

İdam sehpasına saz oldum geldim

Suyundan beslenip binlerce elin

Kul, kölesi oldum, sevdalı dilin

Dökülüp diline Koca Veysel’in

Kara toprağına toz oldum geldim

Bin yıldır köpürdüm Kızılırmak’ta

Sol yanım aç susuz, hala kurakta

Tutuşan yüreğim kor Madımak’ta

Türkülerle piştim, köz oldum geldim

NERE GİDEM

Ne adı, adresi ne cismi belli