Meydan açılmadan bir iki gün önceden. musahip (bıraye, müsavi) adaylar, rehberleri ve mürebbileriyle birlikte pir makamına çıkartılırlar. Pir herkesi meydan ve erkân sırasına göre görür. Konuyu enine boyuna sorar soruşturur. Hazırlığın ne boyutta olduğunu anlar. İkrardan ve görgüden geçmeye ne kadar hazırdırlar, ne kadar değildirler bunu netleştirir. Henüz kardeşler arası…nda “dört baş bir beden” olmaya hazır bir akıl ve ruh birliğine ulaşılmadığına kanaat getirirse, kardeşlere “pişmek ve olgunlaşmak” için süre verir ve evlerine gönderir. Bu, birkaç günlük bir süre olabileceği gibi bir yıla kadar da uzatılabilir.
Yok eğer hazır olunduğuna ilişkin tam bir inanç oluşursa, meydan açılması için destur verilir. Rehber meydan hazırlığını derhal yönlendirir. On iki hizmet erbabına meydan için görevleri bildirilir. Her hizmetli hizmetinin gerekleri doğrultusunda eğitildiği için ne yapacağını bilir ve cem evi meydan hazırlığını, herkes üstüne düşeni yerine getirerek tamamlar.
Musahip meydanının açıldığı gece bütün kadın erkek talipler cem olurlar. Cem olan taliplerin cümlesi de musahiplidir ve o meydanda her can musahibiyle var olur. Meydan açılır ve hizmet makamları yerlerini alırlar. Hizmetlerin ve post makamlarının düzenlenişi “On İki Ocak” başlığı altında ifade ettiğimiz gibidir.
Pirlik makamı yerini aldığında zakir Pirliğe yönelik bir erkân açar:
Gerçeğe Hü!..
Gaipten delil göründü
Pirim hoş geldin hoş geldin
Bizi sevip sevindirdi
Pirim hoş geldin hoş geldin
İki can idik birleştik
Muhabbet kapusun açtık
Şükür didara eriştik
Pirim hoş geldin hoş geldin
Üstümüze yol uğrattın
Gevher aldın gevher sattın
Bal oldun şerbet ezdin
Pirim hoş geldin hoş geldin
Bir ağaçta güller biter
Dalında bülbüller öter
Şahıma bergüzar gider
Pirim hoş geldin hoş geldin
Böyle Şah Hatayi’m böyle
Pirim destur versin söyle
Şaha benden niyaz eyle
Pirim hoş geldin hoş geldin
Meydan kapısından meydana girecek her talip, gözcünün meydana bildirmesiyle içeri alınır. Gelen talip, rehber postunda oturan ve pire vekâlet eden rehber önüne gider dar olurlar. Rehber önüne varıncaya dek dört kez dururlar ve baş keserler. Meydanı selamlarlar. Dört kez durmanın anlamı, “Dört Kapı Kırk Makam” hakkı içindir.
Her baş kesme, sağ elin baş parmağı dudaklara götürülüp niyaz etme ve pençe açıp göğüs üzerine, baş parmak boynun yönünü gösterecek şekilde, durarak baş eğme ve selamlamadır. Bu arada, sağ ayak baş parmağı sol ayak baş parmağı üzerine konularak ayaklar birleştirilir. Birinci duruşta rehber, “merhaba şeriat erenleri”, ikinci duruşta, “merhaba tarikat erenleri”, üçüncü duruşta, “merhaba marifet erenleri”, dördüncü duruşta, “merhaba hakikat erenleri” diyerek selam seremonisini tamamlar ve birlikte rehber önüne varıp dar olurlar.
Dara duran talip: “Aşk ile erenler!.. Yüzüm yerde özüm darda, tenim terceman canım kurban, ben fakirden incinmiş gücenmiş bir can var ise buyursun dile gelsin, Hakk’ın meydanındayım, Mansur’un darındayım. Kırdığım varsa tamir edeyim, döktüğüm varsa doldurayım, açtığım varsa örteyim ki, meydan erenleri bana rızalığını versin. Hakk meydanında tek can tek nefes olalım, cümle ile cem olalım. Gerçeğe hü!.. Yuf münkire” der.
Rehber meydana sorar;
“Gerçeğe Hüüü!.. erenler!
Bu canlar Hakk meydanındadır Mansur ile dardadır. Dardan inip cem olmak dilerler. Bu canlara diyeceği olan var mıdır? Varsa meydan onlarındır, destimiz de onlardadır. Buyursunlar dile gelsinler. Eğer söylenecek söz yok ise yada burada söylenmeyecek ise bu kapıdan çıkıldığında, ağızlar mühürlene, canlar hakkında kovu kaybet edilmeye. Ebediyyen susula” der.
Bunun üzerine, eğer meydana giren ve dara duran canlar hakkında şikayeti olan varsa dile gelir söyleyeceğini söyler, Konu meydanda görüşülür. Sonuca bağlanır ve cem için rızalık alınır. Ancak bu takdirde o canlar, meydanda cem’e oturabilirler.
Eğer bir şikayet yoksa, bütün meydan “eyvallah” ya da “Aşk ile” der baş keserler. Bu, cem için rızalık verildiği anlamınadır. Rehber bunun üzerine dardaki canlara gülbanklarını okur ve cem olmaları için dardan indirir. Rehber ile karşılıklı niyazlaşan canlar, cem için gösterilen yere otururlar. Meydan tümüyle talibe açılıp talipler yerlerini aldıklarında, bu kez, erkek musahip kardeşler önde kadın kardeşler arkada, yalın ayak başları açık ve kemersiz, beyaz giysileriyle meydana alınırlar. Mürebbileri sol başlarındadır. Kadın kardeşler çapraz dururlar. Yani, birinci erkek kardeşin eşi ikinci erkek kardeşin arkasında; ikincininki de, birincinin arkasındadır. Kadın kardeşler erkek kardeşlerin işaret parmaklarından elifi bir tutuşla tutarlar.
Bu şekilde meydan kapısında yerlerini alırlar. Meydancı rehbere pirin makama geleceğini bildirir. Rehber ayağa Kalkar ve meydan erenlerine “edep erkân canlar” der ve meydan erenleri ayağa kalkıp dar olurlar.
Önde pir ana, ardında pir olmak üzere meydana girerler. Meydanda üç kez durup baş keser ve Dar olurlar. Pir ananın elleri üzerinde Horasan postu vardır. Pir ana divan önüne geldiğinde iki dizi üzerine çöker ve elindeki posta üç kez niyaz eder. Ayağa kalkıp pire ve meydana döner. Pir dizleri üzerine çöker ve ana önünde dar olur. Post için elvermesini diler. Pir ana meydana sorar:
“Canlar pirimizin posta oturup erkân yürütmesine el verilmiştir. Meydan erenlerinden pirimize rızalık var mıdır? Razı mısınız?.. Razı mısınız?” der.
Eğer meydan erenlerinden rızalık var ise, “Aşk ile erenler” diyerek pir anayı üç kez onaylarlar. Bunun üzerine pir ana pire, bir gulbank verir ve postu üç kez öperek teslim eder. Pir, postu üç kez öper ve divandaki yerine serer. Pir ana divandaki kendi makamına, pir de kendi makamına geçerek otururlar. Sonra meydan erenlerini buyur eder ve herkes yerine oturur. Reyber önce pir ana ile sonra pir ile niyazlaşarak o da yerine oturur.
Sonra pirin işaret vermesiyle zakir, on iki hizmet görevlilerini, bir davet nefesi okuyarak meydana çağırır. Buna, Erkân Gulbankı da denir. Gulbankta görevi belirtilen hizmetli meydana gelerek dar olur. Süpürgeci süpürgesi ile, delil çerağ tepsisi ile, lokmacı tepsi üzerine konmuş niyazlıklarla (eIma) meydanda dar olurlar. Pir tarafından meydana, hizmetliler hakkında, bir diyeceği olanın varolup olmadığı sorulur. Hizmetliler için rızalık alındığında. hepsine birden, hizmet gulbankı verilir. Gulbanktan sonra niyazlık tepsisi, pir önüne bırakılır.
Haşim Kutlu, Kızılbaş Alevilikte Yol Erkan Meydan, Yurt Kitap Yayın
İlk yorum yapan olun