HAQ YOLU-ALEVİ TAKVİMİ.

HAQ YOLU-ALEVİ TAKVİMİ.

Haq Yolu takvimini hazırlarken Evreni ve Doğamızı gözlemlemeliyiz ki doğru zamnda Alevi inanç günlerini anlatabilelim.
Alevilikte doğmayan ve sırlanmayan doğa bir olanaksızlıktır. Oysa doğan, Sırlanan ve yeniden doğan, doğa ise bir olanaktır.
İlk doğum ürünü ışıktır, Isıdır yani Ateştir. Işığı içine alan ve içen Doğa gebe kalır, doğurur. Çünkü ışık, doğanın doğurma gücünü imgeler; Işık İnançta, Hakk’ın spermasıdır.
Kadimden Günümüze kadar, Alevi Yol Bayramları, Niyet ve oruçları hep kış aylarında olmuştur. Bunu en önemli sebebi Haq-Yolu Alevilerin Ekvatlrun kuzeyinde Mezapotamya ve Anadolu kaynaklı olmasıdır.
Güneş sistemine göre yani Dünya ekseninin Ekvatıra göre 23,5 derece eğik olması ile meydana gelen mevsimleri doğru hesaplıyarak ona göre bir takvim oluşturmuşlar.
Biz Gün dönümleri ile açıklamaya başlıyalım.
21 Aralık Gecenin en uzun gündüzün en kısa olduğu gündönümü.
21 Mart Gece gündüz müsavi 12 şer saat. Eşitler gündönümü.
21 Haziran Gündüzün en uzun gecenin en kısa olduğu gündönümü,
21 Eylül Gündüz gece musavi 12 şer saat eşitler gündönümü.
Bu günler aynı zamanda mevsimlerin başlangıcıdır. Doğa bu gün dönümlerinde değişim dönüşüme uğrayarak Uykuya dalar uyanır döllenir doğurur ve yeni yeni olanaklar sunar.
Baharla başlıyan Kış hazırlıkları Sonbaharın bitimiyle ve soğukların başlamsıyla çalışmalar durur. O zamana kadar ne kadar yiyecek erzak tedarik edilmiş ise onunla Kışı geçirmeye çalışırlar.
Kışları mala davara bakmaları dışında başka işleri olmadığı için zamanları çok oluyor. İnsanlar bu zamanlarını sohbetlerle öğretmekle öğrenmekle birbirlerine yardım etmekle geçirirler.
Biz Gecenin en uzun gündüzlerin en kısa olduğu bir gün olan 21 Aralık gününü baz alarak başlıyalım.
21 Aralık tan gündüzleri bir kaç dakika uzaması ile ilk Perşembe akşamı Gağan Akşamı ve Cuma günü Gağan Bayramıdır. Kadim Hakk Yolu kültüründe GAĞAN çok önemli bir özeliği vardır. Gağan Bayramında iki Ehil Canla onlara katılan komşu çocuklarıyla birlikte kapı kapı dolaşıp komşulardan yiyecek toplarlar. Yiyecek toplarken Lokma olarak verilen erzaklarda o iki ehil canın görevi gereği kimin ne verdiği ile ilgili olarak bu alınan lokmalarda kimin yardıma ihtiyacı olduğunu tesbit etmektir. Bu tesbit Pire bildirilir ve Pir hali vakti yerinden olan canlardan, ihtiyacı olan ailelere yaza kadar yardım etmelerini ister ve onun gerçekleşmesinide kontrol ettirir. Böylece toplumda Paylaşımın önemi ön plana çıkmış olur.
1 ile 3 gün arasında oruç tutulur. 3 Gün tutanlar salı gününde başlar perşembe günü sonlanır Cuma günü Bayram havasında toplantılar,sohbetler ve cemler yapılır. Bu günde başlıyarak bütün kış eğitim ve öğretim yapılır. Yol Erkan öğrenilir ve öğretilir. Toplumun bilgi düzeyi hep yükseltilir. EDEB-ERKAN Yürütülür.
Gağan dan 40 – 42 gün sonra Xızır başlar.:
Xızırın bir Ayağı Ocakta ( Çılede) bir Ayağı Şubatta ( Gucugda) dır.
Xızır Orucu bölgelere göre değişkendir bazı bölgeler 7 bazıları 5 bazıları ve genelikle 3 gün oruç tutulur. 7 veya 8 Şubatta başlar 13 veya 24 Şubatta biter Otuçun bittiği Akşam Xızır Cemi bağlanılır ertesi gün Xızır Bayramıdır. Xızırda Pir daha önceden gelmiş Canların görgülerini yapmış, küskünlükleri kaldırmış topluma huzur vermiş ve barışı sağlamış ki Xızır Cemi bağlıya biliyor. Pir Musahiblik İkrar vermek istiyen Canların İkra-Cemi ile Canları EDEB-ERKAN içinde Yola alır. Eğitim yapar canları yetiştirir.
Xızırdan Sonra Cemreler/ Heft-Mal’lar başlar. Alevi Takvimi Çifçi Doğa Takvimidir. Nevruz Yeni yılın başlangıcına gelmeden Hefte mallarda yani Cemrelerden bahsetmeliyizki Tamamı anlaşılır olsun….. Doğamızdaki 4 mevsim birbirinde rızalık alır. Gece, gündüzden, Gündüz geceden Rızalık alarak Yolunda yürür. Her dengenin bir hesaplaması olduğu gibi dengelerin oluşmasında rızalıkda var. Evrendeki her varlık rızalıklı ve ikrarlı dır. Bunların en önemlisi. Güneşin kuzey yarımkürede günlerin uzaması ile Cemrelerin gelişinde Isı önce Havaya, Sonra Suya, sonra Toprağa düşer ve bundan sonra Puslu günler geride kalır. Güneşli günlerin başladığı günlerin başlaması ile Kurmanci ve Kurmanciki HefteMalların başlamasıdır. Burda Toprak Ana ve Ana Tanrıça için 12 gün oruç tutulur. Buna MATEM denier. ( Ma= Ana, yani Toprak Ana, Ana Tanrıça. Tem= Puslu yıldız. Güneşin tüm Kış boyu bulutların arkasında olması onu puslu gösterir. Güneşin böyle göründüğü zamanlarda ise kuzey yarım küreye 23,5 derece yatay vurduğu için yeterli ısı / sıcaklık sunamadığında. Toprak Ana -Ana Tanrıça uykuda ölü gibidir. Toprak Ana-Ana-Tanrıça Hakka Yürüdü Işığı Puslu görünüyor. Yastayız manasındadır. Bunun için Toprak Ana, Ana Tanrıça için. Matem vardır. Mu= Ana, Harem= kadın dünyası. Muharem= Ana-Kadına ait olan dünya. Yılın bitim ve başalngıç ayı. Ana Kadın= Ana Tanrıça Toprak Ana için Matemdir. Toprak Anaın ve Ana-Tanrıçanın ışığı görünmediği için Yılın Sonu ve yeni yılın başlangıçı olan Ay Muharem’de Matem / Yas tutulur. Bu ayda her zaman sabittir 7 Martta daşlar 19 Martta son bulur 20 martta Aşureler kaynar ve Aşura Lokmaları 21 Mart Gecenin Gündüzün Musahib oldukları birbirine ikrar verdikleri Bu Zamanda 1 Günlük Yeni Yıl orucu ile son bulur ve Nevruz bayramı yapılır Ateşler yakılıp üstünde atlanılır Akşamada Nevruz Cemi bağlanır. Bahar Başladı Canlılık geldi Doğa Ana doğum yaptı. Börtü böceğin canlandığı ve Canlar doğada çalışmaya başladığı baharın ve yeni yılın başlangıç günü.
22 Martla 26 Mart arasında Halacı Mansurun Bedeninin Bağdatta teşir edilmesinden sonra 26 Martta yakılarak küllerinin Diçle Nehrine atılması Katledilen Mansura Dar Günü Mansur Dar Cemi yapılır.
5 / 6 Mayıs Hıdır İlyas Bahar ve Doğa Cemi günleri.
20/ 21 Haziran. Gündönümünde. Gecenin enkısa gündüzün en uzun olduğu kuzey yarım kürede. Gece Gündüzden Rızalık ister ve uzanmaya başlar. Ayrıca bazı Hububatların biçilme zamanı olduğu için Orak bayramı olarak ilk orağın çekildiği tarlada bereketli olması için lokmalar sunulur, gulbanglar verilir. 20/ 21 Eylül. Gün dönümünde. Geceyle Gündüzün musavi olduğu ve bir birine ikrar verdiği-görgü gördüğü gündür. Rızalıkların alınıp verildiği 21 Martta İkrar veren gece ile gündüz burda görgü görüp, ikrarlarıyla arınırlar. Şarapla-Dem lenilir. 21 Eylül aynı zamnada Bağ bozumu, Pekmez kaynatma zamanı, Üzümlerin Şarap olması için küplere basılma günüdür. Harmanların kaldırılmış olması ile koç katımı başlar buda Ekimin ortalarına kadar sürer, koyunların kuzuya kalmaları ve diğer büyük baş yahvanlarının da döllenme zamanı olduğu için Ekim, Şarap ve Koç bayramıdır. Hanelerde boluk bereketin olması ve kışla birlikte zararsız bahara çıkılması için meyve, buğday, süt ürünleri ve Şarap Lokma olarak sunulur, gulbanglar verilir. ( Bu şarap sunumu Dergahlarımıza kayumların atanmasından sonra islama göre haram olduğu için yasaklandı. Fakat Canlarımız bu geleneğide günümüze kadar yaşatmaya çalışmışlar ve bizde yaşatıyoruz)
Cümle Canlara Aşkı niyazlarımı Sunarım.
15 Eylül 2020 Berlin Ali Koçak