ALEVİLİĞİN GERÇEKLERİ KENDİ ÖZÜNDE SAKLIDIR (5)

ALEVİLİĞİN GERÇEKLERİ KENDİ ÖZÜNDE SAKLIDIR (5) 

(Bekir Özgür 27 Ekim 2015)

Efsaneye göre Selman’ın kırklar Cemine getirdiği bir üzüm tanesinin ezilip dem yapıldığı, kırkının da ol demden içip mest olduğu ve birlikte semah dönüldüğü anlatılmakta. Bu anlatının içerdiği sırrın anlamı; besin değerlerinin en kıt olduğu ortamlarda dahi var olanı eşitçe paylaşmanın –Lokma yapmanın- insan ruhunda yarattığı coşkuyla huşu içinde birlikte eğlenilmesi, Kırklar Semahı söylencesi içinde insanın estetik figürleriyle görsel olarak sembolik anlatımdır. Semah esnasında Muhammet’in başından yere düşen sarığın elbirliğiyle alınıp kırka pay edilerek bellere kemer yapılması, bir kişinin sorununun toplumun tümünün sorunu olduğu, toplumsal sorunların çözümünün ancak, bireylerin dayanışma duygusu, el ve gönül birliği içinde mümkün olduğu mesajını vermektedir.

Doğanın nimetlerini, toplumun sorunlarını, bireylerin acıları ve sevinçlerini paylaşmak, Rızalık Şehri yaşam biçiminin temel ilkeleridir. Tarihsel süreçte yaşanmış çetin badirelere rağmen, toplumsal barışın, dayanışmanın ve eşitçe paylaşımın günümüz cem törenlerinde fasılasız dile getirilmesi, Rızalık Şehri yaşam tarzının maddi temeli olan ortakçı mülkiyet biçiminin yok edilmesine rağmen Alevi toplumu söylemlerinde, gelenek ve töreleri içinde bu hümanist değerleri yaşatmaya devam ettiğinin kanıtıdır.

Adı üstünde Kırklar Cemi, Muhammet’in katılımıyla kırk bir sayısına ulaşarak Muhammet’in kırk birinci kişi oluşu, Onun Kırklar dışında kaldığının kanıtıdır. Bu konumuyla kırkların dışında kalan ve peygamber sıfatıyla ceme alınmayan Muhammet, kendi iradesi ve bilgisi dışında oluşmuş kırkların kurucu mürşidi olması her şeyden önce akla ve mantığa aykırıdır. Masalın tuhaf ve ilginç tarafı; İslam dini hükmü olarak alkollü içkiyi “haram” kılarak yasaklayan Muhammet’e, söylenceye göre Kırklar meclisinde dem içirilerek ve peygamberlik mührü olan hatem’i miraç yolunda elinden alarak İslam’ın dışına çıkarılması, Muhammet’in gerçek kişiliğine saygısızlıktır.

Aleviliğin temel ritüeli Semah, evrensel boyutta doğasal anlatım ve toplumsal boyutta hümanist değerler içeren görsel bir şölendir. Semah dönülürken verdiği yuvarlak görüntü dünyanın yuvarlak olduğunu ve dünyanın döndüğü yönde dönülmesi, insan figürleriyle görsel ve müthiş bir doğa tasviridir. Semahta ellerin ve kolların aşağı yukarı savrulması, gökyüzü ve yer kürenin ayrı görünmesine karşın mutlak bir bütün olduğunun insanın bedensel hareketiyle anlatımdır. Eşit sayıda kadın erkek birlikteliğiyle dönülen semah, doğada eril-dişil tüm varlıkların eş değerde olduğunun ve birlikte var oldukları yaşam ortamında da eşit olduklarının görsel anlatımıdır. Semahın en önemli görsel işlevi, Alevi toplumunda kadın erkek eşitliğinin içselleştirilmiş bir yaşam biçimi olduğunu somut olarak anlatmaktır.

Devam edecek Bekir Özgür 27 Ekim 2015