ALEVİLER NEDEN ELİ’ni KALBİNE KOYAR?

ALEVİLER NEDEN ELİ’ni KALBİNE KOYAR?  Feramuz Sah Acar /  02.01.2015 

Bir Alevi muhabbetinde gencin birsi dedeye, ‘’Aleviler neden elini döşüne kalbinin üstüne koyar’’ ? Diye sormuştu.  Dede; ‘’Elin beş parmağı Allah, Muhammed, Ali, Hasan, Hüseyin ve Fatma’yı temsil eder’’ dedi, baktı bir fazla geldi, çevirdi ‘’Ehlibeyti, Muhammed Ali, Hasan, Hüseyin ve Fatma’yı temsil’’ eder, onları sevdiğimiz için elimizi kalbimizin üzerine koyarız diye cevapladı. Orada dedeyi toplum içinde küçük düşürmek istemedim, O gence gerekli bilgileri sonra anlattım. Geçenlerde, bir TV programında da aynı konu dile getirildi. Dolayısıyla bu yazıyı yazma gereğini duydum.  Alevilerin elini döşüne kalbinin üstüne koymasının ‘’Ehlibeyt’’le falan hiç ilgisi yok.  Bu konuyu Alevi Öz değerleri ile anlatmak yerine, evirip çevirip Ehlibeyt’le İslamlaştırmanın anlamı yok.

EL EHLİBEYT DEĞİL

Kuran’da Enfal 41, Sura 23, Ahzap 33, surelerinde geçen Arapça ‘’Ehlibeyt’’ Kelimesi ‘’Muhammedin’’ ev halkı, akraba, yakınları anlamındadır. Muhammedin 9 yaşında Ayşe,  evlatlığı Zeydin eşi Zeynep te olmak üzere 21 nikâhlı eşi ve 20 fazla kadın cariye kölesinden söz edilmekte. Muhammedin; Kasım,  Abdullah, Zeynep, Rukiye,  Ümmü Gülsüm, Fatma adında 5 çocuğu söyleniyor.

((( Söyleniyor ??? Burada Muhammedin babasının kim olduğun bilinmediği ve Muhammed’in kısır olduğu HİÇ bir çocuğu ehlibeyt/soyu olmadığı, konularına girmeyeceğim.. Ayrı bi yazı konusu, inanmazsanız kendiniz araştırın.))

Bunların 4’dü Muhammet’ten önce Fatma ise Muhammet’ten bir kaç ay sonra ölüyor. Muhammed’in 4 halife ve başkaları ile kız alıp vermek, karşılıklı yakın aile akrabalık ilişkileri var. Yani bunların hepsi ’’Ehlibeyt’’ kavramı Muhammedîn ev halkı, akraba, yakınları içine girer. Her ne kadar Aleviler  ‘’Ehlibeyti’ Muhammed Ali, Fatma, Hasan ve Hüseyin diye 5 le sınırlasada,  Muhammedin çocuğundan biri alıp diğerlerini dışlamak doğru bir yaklaşım olmasa gerek.  Öyle olsa bile Alevilikte 5’lerin ve El sembolü ve erkânlarda elin kalp üzerine konulmasının Ehlibeytle ilgisi yoktur.

EL DİL BEL (EDB)

Çocukluğumda hatırlıyorum birisi Alevilik ne diye vs. sorarsa ‘’Eline Diline Beline sahip olmak’’  el dil bel ‘edeb’ diye cevap verirdik.   Cemlerde veya her hangi bir Alevi muhabbetinde, bir gülbank (dua) okununca, dara durduğunda, ikrar verirken, bir deyiş dinledikten sonra vs. Aleviler beli,  öyle, o sözü kabul ediyorum,  ‘’özümden sözüme/sözüne bağlıyım’’  AŞK İLE CAN CANA ,  diyerek  (Eyvallah Âmin) anlamında; Elini döş-kalbe, oradan başa Dil/dudağa, oradan bağlılık anlamında beline götürülür. Yani ele niyaz edilir, çünkü EL Alevilikte emeği ‘’Yaratıcı Ana-Tanrıyı’’ vs. sembolize eder.

ALEVİLİKTE 5’ler ve EL SEMBOLÜ

Hünkâr Hace Bektaş (beştaş) Veli Makalat’ında 4 kapı anlatılırken.  Yel/hava ehli(şeriat), Od/ateş ehli tarikat, Su ehli Marifet, Toprak ehli Hakikat hava ateş su toprak 4 kapıda CAN/HAK olarak anlatılır. Yani 5 unsur. Alevilikte EL bu 5’unsurun sembolüdür. Hcıbektaş kasabasındaki kutsal ‘’Beş Taşların’’ mitolojik hikayeside bu 5 unsurla ilgilidir.  Hikâyeye göre HBV çobanlık yapmaktadır, birisi şehre gideceği için HBV istemese de koyunlarını ona bırakıp gider. Dağda kurtlar sürüye saldırır ve tesadüf ya, Kurtlar o adamın birkaç koyununu alır götürür. Adam akşam, sen koyunlarımı kestin sattın vs. diye HBV’den davacı olur.  O zamanın ileri gelenleri ile olay yerinde keşif yapılır.  HBV’den koyunları kesip yemediğine satmadığına vs. kanıt, tanık göstermesi istenir.  HBV havada uçan bulutlar, gökteki güneş ay, derede akan su, üstünde durduğumuz toprak ve bitkiler hayvanlar tüm canlı cemaat şahidimdir der. Ve anında yer gök salınır her şey oraya doğru hareket etmeye başlar, oradakiler korkarlar. HBV hepinizin gelmesine gerek yok, 5 unsuru temsilen 5 taş gelsin yeter der.

Alevilikte bu 5’ler ‘’vahdeti mevcut’’ varlığın birliği, dediğimiz Alev-i tanrı anlayışının özünü oluşturur ve bu 5 unsur bir elin 5 parmağı ile sembolize edilir.  Bu doğal tanrısallığın insana indirgenmesi ‘’Vahdeti Vücuttur’’. Âşık Veysel’in deyimi ile; “Eğlenecek yer bulaman gönlümde ki köşk olmasa”. Alevilikte tanrı insanın el dil bel,  özünde kabindedir. El iş yapar dil övünür. EL genel anlamda EMEĞİ yaratıcılığı HİZMETİ temsil eder.  Beş parmak ve el HAKKIN KUDRET ELİDİR.

Alev-i felsefesinde yoktan yaratılmak diye bir şey yoktur. Hiç bir şey yoktan VAR olmaz, yaratılamaz, VAR olanda (haktır) ve ebediyen yok edilemez. Ancak devriye eder don değiştirir.  HBV’nin deyimi ile;  ”’ PES, Hak dediğimiz Can dediğimiz, cevherde (madenlerde) uyur, bitkiler âleminde uyanır, hayvanlar âleminde hareket eder, insanda bilince gelir. Bir can ’’öldüğünde’’ hakka yürüdüğünde; Yel yele, od oda, su suya, toprak toprağa, CAN cana, can Hakka gider.  Bilimle gidilmeyen yol karanlıktır..”

EL KUTSAL ANA’nın ELİDİR

Alevilikte yoktan yaradılış yoktur, vardan ( bir damla su meniden) doğurmak doğmak vardır.  Doğuransa ‘’anadır’’. Ana yavrularını kudret ’’eli gözü’’ ile korur, korlar kucaklar, kundaklar uyutur, besler büyütür.   El etek öpmek, anaların elini öpmektir. El alıp el vermek ilk öğretmen analardır.  El ele, EL Hakka EL, Alevilikte EL hakkı 5 unsuru ‘ANA-TANRIyı’ temsil eder.  Bu el Hace Bektaş Veli, Alevi felsefesinde, 5’ler, ‘5 taş’ elin beş parmağı, hava ateş su toprak 4 kapıda canı sembolize eden, HBV Anadolu’ya geldiğinde KADIN-ANA’da  el aldığı, hakkın, ana tanrıça (MA’nın)  kutsal ‘kudret elidir’.  HBV resimlerinde bu el genlikle doğa rengi yeşile boyanmıştır. (Aynı el Buda heykellerinde de görülmektedir.)

Semah dönerken canlar bir elini (avuç içini) ‘’havaya’’ birinci kapı, diğer elini yere ’’toprağa’’ 4 kapıya çevirir, ara sıra ellini ‘’od/ateş sıcaklık sevgi’’ 2 kapı kalbine, 3 kapı ‘beline’ götürür. Ve Aynayı tuttum yüzüme ELİM ‘Alim’ göründü gözüme diye elinin içine bakarlar, bu yerle gök arasında tanrı hak insandadır anlamını vs. taşır.

‘Erkek dişi sorulmaz, muhabbetin dilinde,

Hakk’ın yarattığı her şey yerli yerinde,

Bizim nazarımızda, kadın erkek farkı yok,

Noksanlık da eksiklik de, senin görüşlerinde’.

Hace Bektaş Veli.

‘Talismanic’ bir sembol olan, toprak ananın bu kutsal kudret EL sembolü, büyük bir ihtimalle bundan 14 bin yıl önce, insanların yerleşik yaşama geçtiği ve inanç kültlerinin oluşmaya başladığı Anadolu/Mezopotamya  ‘’Urfa Göbeklitepe ve Çatalhöyük’te) ortaya çıktı. Tarihi kalıntılar Kadın-Ana tanrıça kültünün yaklaşık 40 bin yıl önce Afrika’da başladığını göstermekte, Fakat bu Ana-tanrı kültünün yoğunlukla, adı üzerinde,  Anadolu’da  hüküm sürdüğü görülmekte.  MA-ter, Arinna, Hepatus, Kybele, Artemis vs. Sonra bu tüm Ortadoğu’ya Asya’ya vs. dağıldı.  Eski Mısır hürmettik batini okulda, bir el içinde (eye of hours) ‘Horusun’ Güneş tanrının ŞAH-RA’nın kötülüklerden Koruyucu (Evil Eye) gözü,  el içinde ‘nazar boncuğu’’ veya güneş şeklindedir. Yahudilikte HAMSA eli, Hıristiyanlıkta Meryem Ana, Hinduizm’de Humsa/ Budizm’de Mudra eli, Şamanizm’de Umay ana, İslam’da Fatma-Ana eli, vs. bütün dünya inançlarına kültürlerine yayılmıştır.  Mısır Şii Fatımi devletinin  (909-1171) sancak alemi 5 parmak Fatma-Ana eli  (işaretidir). Hıristiyanlıkta Meyrem-Ana eli diye adlandırılan EL sembolü çarmıha çivi ile çakılan İSA’nın eli olarak ta algılanır, bundan dolayı ‘’elin ortası delik’ olarak çizilir. Masonlukta vs. de bu el görünür.

.

Aleviliğin temel sembollerinden biri olan ”EL” emek sembolünün ilk örneklerini  30-40 bin yıl önce insanların yaşadığı  mağara duvarlarında görebiliyoruz.  El sembolü, İnançsal kültürel felsefi anlamda kulanılmaya başlandığını,, 9 bin yıl önce, Anadolu’da ilkel ANAerkil komünal toplum  (Alevilike  Rıza Şehir) olarak nitelendirebileceğimiz  ÇATALHÖYÜK kazılarında görüyoruz.

EN-EL HAK..

Canlar cemde el pençe durur;  Pirler yola giren canların başına veya omuzuna el-pençe vurur. Elinle koymadığını alma, Elinin ermediği yere el uzatma, kendine yapılmasını istemediğini başkasına yapma diye telkin veriri. Ve canlar cemde eline kalbine koyup; ‘’ Bismi-Şah[1] Enel-Hak, Elime dilime belime sahibim, kâmili insanlık yoluna talibim, olsun cümle canlar şahidim, AŞK İle ’’ diye, kendi eline niyaz ederek YOL’a ikrar verir.

Alevilikte 5’ler ve el sembolünün daha başka anlamları da vardır, fakat konuyu fazla uzatmayalım. Sanırım bu kısa açıklamadan sonra ‘sözde’ dedelerde, taliplerde, Alevilerin neden elini kalbine koyduğunu biraz olsun anlamıştır.

Feramuz Sah Acar /  02.01.2015

[1] (ŞAH, büyük ışık, güneş vs. anlamındadır ŞAH-RA, bu konuda ayrıca bir makale yazacağım.)