Ozanların Dili: 5. Âşık Daimi: Kâinatın aynasıyım
Hakikatçi Alevilik anlayışına göre Âşık Daimi’nin bu dizeleri, insanın evrendeki yerini, kutsallığını, içindeki hakikat ışığını ve Hakk ile bütünlüğünü ifade eden derin bir anlam taşır. Her dörtlüğü yorumlayarak, Hakikatçi Alevilik öğretisi ışığında değerlendirelim:
1. Dörtlük
Kâinatın aynasıyım
Madem ki ben bir insanım
Hakkın varlık deryasıyım
Madem ki ben bir insanım
Hakikatçi Alevilik, insanı evrenin özü ve aynası olarak görür. İnsan, doğayı ve evreni kendi varlığında taşır; kâinat insanın içinde yansır. “Hakkın varlık deryasıyım” ifadesi, insanın Hakk ile özdeşliğini, evrendeki varlıklar arasında ayrım yapmaksızın bir bütünlük içinde olduğunu vurgular. Burada insan, evrendeki sonsuz potansiyelin ve hakikatin bir tezahürüdür.
2. Dörtlük
İnsan hakta hak insanda
Arıyorsan bak insanda
Hiç eksiklik yok insanda
Madem ki ben bir insanım
Alevi öğretisinde, insanın özü Hak’tır. Hak, insanda tecelli eder; insanda Hakk’ı görmek ve bulmak mümkündür. Eksiklik yoktur çünkü insan doğası gereği evrenin tümünü içinde barındırır. Bu dizeler, insanı yüceltmekten ziyade, insandaki hakikati keşfetmeye davettir. İnsan, kendini tanıdıkça Hakk’ı bulur; Hakk’ı tanıdıkça kendini tanır.
3. Dörtlük
İlim bende kelam bende
Nice nice alem bende
Yazar levh-i kalem bende
Madem ki ben bir insanım
Hakikatçi Alevilik, insanın akıl, ilim ve bilgiyle aydınlanabileceğine inanır. “İlim bende kelam bende” ifadesi, insanın öğrenme, üretme ve yaratma gücünü temsil eder. İnsan, nice âlemi içinde barındırır ve bu âlemleri anlamlandırma yetisine sahiptir. Levh-i kalem ise hakikati yazan ve evrenin bilgisini taşıyan insanın zihni ve gönlüdür.
4. Dörtlük
Bunca temenni dilekler
Vız gelir çarkı felekler
Bana eğilsin melekler
Madem ki ben bir insanım
Bu dörtlük, insanın evrendeki yüceliğini ve kendine olan güvenini simgeler. Hakikatçi Alevilik, insana kendi değerini bilmesini öğütler. Çarkı felekler (kaderin döngüsü) insanın hakikat yolundaki iradesine engel olamaz. Meleklerin insana eğilmesi ise, insanın hakikati bilme ve yaratıcı olma kapasitesine bir atıftır.
5. Dörtlük
Tevrat’ı yazabilirim
İncil’i dizebilirim
Kuran’ı sezebilirim
Madem ki ben bir insanım
Hakikatçi Alevilik, insanı her türlü bilginin kaynağı olarak görür. Burada Tevrat, İncil ve Kur’an gibi kutsal metinler, insanın hakikati arama yolunda kendine rehber edinebileceği kaynaklar olarak ele alınır. İnsan, hakikati bu metinlerde arayabilir ama aynı zamanda kendi gönül levhasına da yazabilir. Hakikat, kitaplardan önce insanın kendi özünde yatar.
6. Dörtlük
Enel Hakk’ım ismim ile
Hakk’a erdim cismim ile
Benziyorum resmim ile
Madem ki ben bir insanım
“Enel Hakk” ifadesi, Alevilikte insanın Hakk ile bir olduğunu, evrenin özünü taşıdığını ifade eder. İnsan, hem bedeniyle hem de manevi varlığıyla bu birliği yansıtır. Hakikatçi Alevilik, insanın Hakk’a ermesini, kendi varlığını anlaması ve özüne dönmesi olarak görür. Bu dörtlük, Hakk’ı uzakta bir yerde aramayı değil, insanın kendi özüne dönmesini öğütler.
7. Dörtlük
Daimi’yim harap benim
Ayaklara turab benim
Aşıklara şarap benim
Madem ki ben bir insanım
Bu dizelerde tevazu ve paylaşım ruhu vurgulanır. İnsan, toprak gibi alçakgönüllü ve üretkendir; sevgiyle dolup taşar ve aşıklara “şarap” gibi hakikat neşesi sunar. “Harap olmak” ise, insanın benlikten arınarak hakikate yönelmesini ifade eder. Hakikatçi Alevilik, insanı hem alçakgönüllü hem de sevgiyi paylaşan bir varlık olarak görür.
Genel Değerlendirme
Bu şiir, insanın evrendeki yüce yerini ve özündeki hakikati anlatır. Hakikatçi Alevilik anlayışına göre, insan kâinatın bir yansıması, evrenin özüdür. Şiir, insanın ilim, sevgi, tevazu ve hakikatle bütünleşerek Hakk’ı kendinde bulabileceğini vurgular.
İnsanın Hakk ile bir olduğu, Hakk’ın insanda tecelli ettiği ve her insanın kendi içinde evrenin bilgisini taşıdığı mesajı iletilir. Şair, insanın kendi değerini bilmesi, kendini tanıması ve hakikati dışarıda değil, kendi özünde araması gerektiğini dile getirir.
Aynı zamanda, insanın doğayla ve evrenle bir bütün olduğu, yaratıcı bir potansiyele sahip olduğu ifade edilir. İnsan, ilim ve sevgiyle kendi yolunu aydınlatabilir, kaderin döngülerine boyun eğmeden hakikat yolunda ilerleyebilir. Şiirin bütünlüğünde insan; bilgi, sevgi, tevazu ve özgür irade ile Hakk’a ve hakikate ulaşabilen kutsal bir varlık olarak tasvir edilir.
Bu anlayış, Hakikatçi Aleviliğin temel felsefesi olan “Hakk insanda, insan Hakk’ta” düşüncesinin bir yansımasıdır. Şiir, insana kendi değerini bilme ve bu değeri evrensel hakikatle birleştirerek yaşama çağrısı yapar.
Aşk ile…
Mehmet Yapıcı( Devrimi ) 01/26/2025.