Güvercin donuna giren,
Pervaz olup göğe ağan,
Kadıncığa selam veren
Pirim hacı Bektaş Veli
Hatayi
Sadece Hacı Bektaş Veli Vilayetnamesi’nda değil, Hacı Bektaş Veli’yi konu alan her araştırmada, adının geçtiği her sohbette Hacı Bektaş Veli’nin Karahöyük’e güvercin donunda indiğinin mutlaka altı çizilerek belirtilir.Güvercin donuna girmek yada güvercin suretinde görünmek Hacı Bektaş Veli ile bütünleşmiş aynı zamanda da Aleviliğin sembolü haline gelmiş Alevi yolunun temel motiflerinden birisidir..
Güvercin suretine bürünme motifi Hacı Bektaş Veli dışında ve Hacı Bektaş Veli’den önce Hz.İsa’da karşımıza çıkar.
Yuhanna incilinde, Hz. İsa’nın Ürdün Nehrinde öncü peygamber Yuhanna tarafından vaftiz edilişi sırasında Kutsal Ruh’un bir güvercin donunda gökten indiği ve Hz.İsa’nın üzerinde durduğu anlatılır.
”Yahya tanıklığını şöyle sürdürdü: Ruhun güvercin gibi gökten indiğini, Onun üzerinde durduğunu gördüm”
”O günlerde Celile’nin Nasıra kentinden çıkıp gelen İsa, Yahya tarafından Şeria nehrinde vaftiz edildi. Tam sudan çıkarken, göklerin yarıldığını ve Ruh’un güvercin gibi kendi üzerine indiğini gördü.”
”İsa vaftiz olur olmaz sudan çıktı. O anda gökler açıldı ve İsa, Tanrı’nın Ruhu’nun güvercin gibi inip üzerine konduğunu gördü”
Hıristiyan dünyasında Hz.İsa’nın vaftiz edilmesi sırasında Kutsal Ruh’un gökyüzünden yeryüzüne Hz. İsa’nın üzerine, bir güvercin gibi, inmesi Hz.İsa’nın Peygamberlik görevine başlaması olarak kabul edilir.Bugün Hıristiyan Ortodoks Kilisesi tarafından her yıl 6 ocak günü Teofani yortusu adı altında kutlanmaktadır.Teofani Grekçe görünmek, ortaya çıkmak anlamına gelir.Hıristiyan Kilisesi Kutsal Ruh’un yeryüzünde güvercin suretinde ortaya çıktığına inanır.
Hz İsa’nın peygamberlik görevine başlamasında da Hacı Bektaş Veli’nin Karahöyük dergahında mürşitlik makamına kabul edilmesinde de gökyüzünden yeryüzüne güvercin suretinde bir iniş söz konusudur.Her iki durumda da göreve başlama güvercin suretinde gökyüzünden güvercin suretinde iniş ile mümkün olmuştur.Hıristiyan öğretisinde güvercin sureti Kutsal Ruh’un kendisidir.Alevi inanışında güvercin sureti Hakk’ın Hacı Bektaş Veli olarak tecelli etmesi yani ortaya çıkmasıdır.
‘Güvercin donuna girme’ tabiri Alevi erkanı içinde yoğun olarak kullanılmasına ve Alevi terminolojisi içinde ayrıcalıklı bir konuma sahip olmasına karşılık bu söylemin simge dilinde ne ifade ettiğinin gerektiği kadar açık bir izahı bugüne kadar yapılamamıştır.Hz.İsa ile Hacı Bektaş Veli arasındaki benzerlik de konuyu açıklamada yeterli değildir.
Hemen ve açıkça belirtmek gerekir ki; güvercin suretinde gökyüzünden inme motifinin kaynağı ‘Ma’ kültüdür. Kadim dünyada güvercin kuşu ‘Ma’nın belli başlı formlarından biriydi. ‘Yaratıcı Büyük Ana’ Girit , Minos ve Hitit uygarlıklarında sıklıkla güvercin formunda karşımıza çıkmaktadır.
”Girit’te Ana tanrıça’nın belli başlı üç formu vardı. Yılan Tanrıça, Güvercin Tanrıça ve Yabani Hayvanlar Hakimesi ‘
‘Minos’un bilinen tanrıça figürlerinden Yılan Tanrıça ve Güvercin Tanrıça’nın aslında tek bir ilahi gücün değişik görünümlerini vurgulamak istediği ve ‘Minos Evrensel Ruhu ‘ gibi bütünlüklü ama sofistike bir tanrıça kavramının altını çizdiği düşünülebilir” (Burak Eldem-Fraternis)
Güvercin donuna girmenin mana dilindeki anlamını Luvi hiyeroglif yazısınında buluyoruz.Luviler’in Ma yada Ama adını verdiği ‘Yaratıcı Büyük Ana’ Luviler ile çağdaş ve onlara komşu Hititler’de ‘Kubaba/Kupapa’ adı ile anılıyordu. ‘Kubaba/Kupapa’ sözcüğü Luvi hiyeroglif yazısı ile gökyüzü ve tanrı anlamına gelen ‘dingir’ işareti, ardından ‘ku’ olarak okunan bir eşkenar dörtken, determinatif olarak bir güvercin resmi ve ‘ba/pa’ olarak okunan iki adet kap resmi ile ifade ediliyordu.
‘Kubaba’ olarak okunan şekildeki hiyeroglif yazıdan gökyüzü/tanrı anlamına dingir işareti ve güvercin resmini çıkardığımızda gerde kalan bir eşkenar dörtgen ve iki kap ‘Kubaba’ sesini vermek için yeterlidir. Bu hiyeroglif yazıda dingir işareti ve güvercin resmi belirliyici/tayin edici figürlerdir. Ana Tanrıça’nın gökyüzünde ve güvercin formunda düşünüldüğünü ifade ederler.
Mana dilinde güvercin donuna girmek ‘Yaratıcı Büyük Ana’ suretine girmek yada yeryüzünde onu temsil etmek ile eş anlamlıdır. Aslında güvercin suretinde İsa’nın üzerine konan da, Hacı Bektaş Veli olarak önüne konan engelleri aşan da, ‘Yaratıcı Büyük Ana Ma’dan başkası değildir.
Eğer güvercin suretinde yeryüzüne inmek ‘Ma’ya özgü bir nitelikse – ki öyledir-, ve eski bir ‘Ma’ tapınağına ayak basmak için izin isteyen Hacı Bektaş Veli’ye ancak güvercin donuna büründükten sonra icazet verilmişse, bu icazeti kuru birtesadüfe bağlamamak gerekir.
ERDOĞAN ÇINAR- DERGAH’IN SIRRI
İlk yorum yapan olun